Imię: Stefania Nazwisko: Staszewska-Balbin
- TAK
- Kobieta
- Stefania
- Staszewska-Balbin
- Szochur
- Jadwiga Makowska; Maria Zawada; Zofia Bartoszewska
- 1922-10-01
- Warszawa
- Tak
- Z Warszawy
- Śródmieście
- Szczęśliwa
- getto warszawskie; obóz w Poniatowej; Warszawa ul. nieznane; Boernerowo ul. nieznana; Poronin
- Żyd
- podstawowe
- w mieszkaniu
-
Córka Samuela i Maszy z domu Szpanin. Blondynka z ciemnymi oczami, jedynaczka. Jako dziecko tłuściutka, bardzo wesoła. Ojciec należał do Bundu. Pracował jako subiekt w sklepie bławatnym "Zabudowski" na Nalewkach, były okresy kiedy nie miał pracy. Stefania chodziła do szkoły powszechnej żydowskiej z językiem polskim na pl. Parysowskim. Do gimnazjum dla żydowskich dziewcząt na Nowolipkach. Mieszkanie biedne, Stefania bawiła się pod stołem, gdzie miała swoje "królestwo". W kamienicy mieszkały liczne i biedne rodziny. To w ich środowisku się wychowała. Nie znała rodzin polskich. W domu mówiło się po polsku, rodzice chcieli, żeby dobrze znała ten język. W dzieciństwie była zafascynowana bogactwem chrześcijańskich obrzędów, pogrzebów, świąt, wystroju kościołów itp. Jej babcia (ze strony matki) była osobą bardzo religijną i do niej rodzice chodzili na Seder, co też się jej podobało. W gimnazjum interesowało ja koło teatralne, należała do org. "Spartakus" przy teatrze Ateneum. Grała w przedstawieniach, lubiła literaturę polską. We wrześniu 1939 r. zdała do liceum im. Królowej Jadwigi. W listopadzie 1939 r. zaczęła się spotykać z młodzieżą ze Spartakusa. Trochę uczyła się sama, chodziła do biblioteki, do póki pozwalała jej na to legitymacja z żydowskiej szkoły. Ojciec, poszukiwany przez Niemców, uciekł do Rosji przed utworzeniem getta i ślad po nim zaginął. W getcie pracowała społecznie w Komitecie Blokowym. Usiłowała trochę handlować słodyczami. Później zaproponowano jej pracę pomocy do dziecka (tzw. kondycję) u właścicieli sklepu, Rozenbauma. Matka zachorowała na tyfus, trafiła do szpitala. W międzyczasie mieszkanie zostało okradzione z resztek rzeczy nadających się jeszcze do sprzedaży. Nie miały już nic, cierpiały głód. Wiosną 1942 r. Stefania zdobyła gdzieś trochę opału i zaczęła prowadzić w domu przedszkole. Do czasu rozpoczęcia akcji wysiedleńczej. Praca z dziećmi się skończyła i Stefania zaczęła szukać innej pracy. Mężczyzna, u którego pracowała jako opiekunka do dzieci, Rozenbaum, był majstrem w szopie krawieckim na Karmelickiej. Poprosiła go o pracę, pomimo, że miała żadnych umiejętności krawieckich. Pewnego dnia, podczas blokady szopu, została zabrana na Unschlagplatz. Uratowała się dzięki spotkanej po drodze żonie Rozenbauma, która oddała swój ausweis. Na następna selekcję w na ul. Kurzej (w kwadracie Miła-Wołyńska-Kurza-Dzika) nie poszła dzięki temu, że uprzedził ja przed niebezpieczeństwem majster Rozenbaum. We wrześniu 1942 r. trafiła z matką na selekcję w okolicy Niskiej. Matka nie miała karty pracy. Po dwóch dniach "koczowania" zaczęła się selekcja szopu z Karmelickiej. W jej czasie zgubiły się z matką i już więcej się nie zobaczyły. Stefania przeszła selekcję, a po niej została wysłana do pracy w szopie Toebbensa, na ul. Leszno. Stefania przez cały okres getta była związana z organizacja bojową. Przed powstaniem w getcie miała pod swoją komendą grupę chłopców. Musiała wyjść z szopu na kilka godzin przed powstaniem, żeby skontaktować się z inna grupą. Zaczęło się powstanie i już nie miała możliwości wrócić na Leszno. Została złapana i wyprowadzona z getta przez Niemców na Żelazną 103, a stamtąd zaprowadzona na Umschlagplatz. Trafiła do obozu w Poniatowej. Tam spotkała znajomego, który pracował jako majster w obozie i mieszkał w mniej strzeżonym osiedlu obok obozu. Ten zaproponował, za opłatę 500 zł, zapisanie jej jako swojej żony. Miała taką sumę schowaną w ubraniu, dostała przepustkę. Dzięki temu zamieszkała w lepszych warunkach. Zaczęła myśleć o ucieczce. Dostała metrykę na nazwisko Jadwiga Makowska od jakiejś Polki. Pewnego dnia Niemcy świętowali. Więźniowie nie szli do pracy. Tego dnia spotkała w obozie włoszkę, Annę Arkari, która przechowywała u siebie dziecko jednego z więźniów po stronie aryjskiej i przyszła po pieniądze na utrzymanie dziecka. Stefania uzyskała od niej zgodę na zamieszkanie u Anny przez kilka dni. Wyszły z obozu podkopem przygotowanym wcześniej przez Stefanię. Pojechała do Warszawy. Mieszkała w różnych miejscach (u Anny Arkari, Marii Grzybowskiej, znajomego polskiego policjanta, znajomego woźnego, obcej kobiety na Bielanach), ale często nocowała w np. w ruinach. Wszystkie mieszkania były już "spalone", Stefania nie miała pieniędzy, była już zmęczona. Postanowiła wrócić do obozu. Przypadek zrządził, że szukając kogoś w Hotelu Polskim spotkała w nim dziewczynę, która dała jej kontakt do Krimy Fusberg, kobiety której Stefania szukała od momentu przyjazdu do Warszawy. Pani Fusberg załatwiła Stefanii kenkartę na nazwisko Zofia Bartoszewska i pracę służącej w Boernerowie u Marii Parnowskiej. Stefania dostawała 500 zł miesięcznie w ramach pomocy. 400 zł oddawała Parnowskiej na jedzenie, resztę zostawiała sobie. Pracowała tak do powstania warszawskiego. W tym czasie zaczęła pomagać innym Żydom. Pomogła uzyskać pomoc finansową od Żegoty ukrywającej się rodzinie Żelazów, woziła pieniądze dla żydowskiej dziewczynki pod Warszawę, odnalazła dziecko swojego byłego majstra, Sarenkę. Przewoziła też listy dla Bermana. Po wybuchu powstania warszawskiego, kiedy Niemcy zajęli domki na Boernerowie, ewakuowała się z Parnowską, jej dzieckiem i podopiecznymi konstancińskiego domu dziecka do Poronina. Pracowała jako kucharka dla dzieci, animatorka, wychowawczyni itp. Udawała bardzo religijną katoliczkę. Jako wychowawczyni musiała prowadzić ranne modlitwy. W Poroninie doczekała wyzwolenia. Wróciła do Warszawy i zaczęła pracę w Komitecie Żydowskim, w rejestracji. Chciała zacząć kurs nauczycielski, ale odmówiono jej z powodu pochodzenia. Poszła więc na egzamin do Miejskiej Szkoły Dramatycznej. Zdała egzamin. Zajęcia były po południu, rano pracowała w Komitecie Żydowskim. Przerwała szkołę, z powodów rodzinnych, zrobiła dyplom eksternistycznie. Pracowała w różnych teatrach, na końcu w Teatrze Żydowskim. Trzykrotna mężatka i trzykrotna wdowa, dwie córki.
- po powstaniu w getcie, po powstaniu warszawskim, powstanie w getcie, powstanie warszawskie, poza gettem, przed gettem, przed wojną, w getcie, wysiedlenie
- działania Niemców
- biedni, Hotel Polski, inteligencja, komitety domowe, mieszkaniowe, młodzież, obozy, ocaleni, opieka, szopy, świadomość Zagłady, wysiedlenie
-
Powiązani ludzie:
-
Szpanin
Henia Monia
(babka)
Pobożna Żydówka, chodziła w peruce. Miała sześcioro dzieci (m. in.Maszę, Jentę/Justynę, Ankę, Dawida, Jakuba). Mąż,...
-
Szochur
Masza
(matka)
Córka Abrahama i pobożnej Żydówki, Heni Moni. Blondynka z zadartym nosem. Mężatka, żona członka Bundu, Samuela Szoch...
-
Jagus
Jenta (Justyna)
(kuzyn)
Blondynka z zadartym nosem. Córka Abrachama i Heni Moni. Miała pięcioro rodzeństwa (m.in. Maszę, Ankę, Dawida, Jakub...
-
Jagus
Hela
(kuzyn)
Córka Jenty/Justyny z domu Szpanin. Mieszkała z matka i babką Henią Monią Szpanin. W 1939 r. spaliło się ich mieszka...
-
Rozenbaum
nieznane (sąsiad Stefanii Staszewskiej-Babin)
(Znajomy)
Przedwojenny właściciel sklepu. W okresie getta dał pracę Stefanii Staszewskiej-Babin jako opiekunce dla swojego dzi...
-
Rozenbaum
nieznane
(Znajomy)
Żona krawca. Znalazła się z rodziną w getcie. Zatrudniła Stefanię Staszewska-Balbin jako opiekunkę do dziecka i bard...
-
nieznany
nieznane (policjant żydowski, uratował Stefanię Staszewską-Balbin)
(Obcy)
Wyciągnął z Umschlagplatzu Stefanię Staszewską-Balbin dzięki ausweisowi, który dostał od pani Rosenbaum, pracownicy...
-
Rosenbaum
nieznane
(Znajomy)
Żona krawca. Matka. W getcie zatrudniła Stefanię Staszewską-Babin jako opiekunkę dla swojego dziecka. Mąż był majstr...
-
nieznane
Jerzy
(Obcy)
Mały, 3-4-letni żydowski chłopczyk z ciemnymi oczami. Został wyprowadzony z getta. Ukrywał się u Anny Arkari, na Mok...
-
Arkari
Anna
(Obcy / Pomagający)
Z pochodzenia włoszka. Przechowywała u siebie małego żydowskiego chłopca, Jerzego. Jego ojciec trafił do obozu w Pon...
-
nieznane
sąsiadki Anny Arkari
(Obcy)
Pewnego dnia sąsiadki Anny Arkari odkryły, że chłopiec, którego przechowywała jest obrzezany, pobiły Annę i zagroził...
-
Grzybowska
Maria
(Obcy / Pomagający)
Na jej strychu ukrywała się Stefania Staszewska-Balbin z 3-4-letnim chłopcem żydowskim, Jerzykiem. Byli zamknięci na...
-
nieznane
nieznane [ojciec kolegi szkolnego Stefanii Staszewskiej-Balbin]
(Znajomy)
Ojciec kolegi szkolnego Stefanii Staszewskiej-Balbin. Żyd, były legionista, o aryjskim wyglądzie. Spotkała w tramwaj...
-
Ringman
nieznane
(Znajomy)
Przed wojną była dyrektorką gimnazjum. W czasie okupacji przyszła do niej jej była uczennica, Stefania Staszewska-Ba...
-
nieznane [były woźny w gimnazjum im. Zofii Kaleckiej]
Witold [Wicio]
(Znajomy / Pomagający)
Żonaty. Przed wojną był woźnym w gimnazjum im. Zofii Kaleckiej, na Nowolipkach. Był bardzo życzliwym człowiekiem. W...
-
nieznane
nieznane [kobieta z domku na Bielanach]
(Obcy / Pomagający)
Mężatka z dwojgiem małych dzieci. Jej mąż pracował na kolei. Pewnego dnia, o godzinie policyjnej, zjawiła się u niej...
-
nieznane
teść Ryśka policjanta, ojciec Haliny
(Obcy)
Policjant polski, żonaty, ojciec Haliny, teść Ryśka. Razem z żoną przechowywał przez jakiś czas małą żydowską dziewc...
-
nieznane
Halina [żona Ryśka]
(Znajomy / Pomagający)
Żona polskiego policjanta. Córka policjanta. Jej rodzice przechowywali u siebie małą żydowską dziewczynkę. Halina by...
-
nieznane
Rysiek [policjant]
(Znajomy / Pomagający)
Żonaty, żona Halina w ciąży. Policjant polski, syn emerytowanego policjanta. Teść też był policjantem. Pewnego dnia...
-
nieznane
polscy policjanci [koledzy Ryska]
(Obcy)
Policjanci w cywilu, koledzy Ryśka policjanta, u którego właśnie była Stefania Staszewska-Balbin. Przyszli wieczorem...
-
nieznane
nieznane [dziewczyna z Hotelu Polskiego]
(Obcy)
Dziewczyna z Hotelu Polskiego, która z rodzicami wybierała się za granicę. Spotkała ją w Hotelu Stefania Staszewska-...
-
Fusberg
Krima
(Znajomy / Pomagający)
Reżyserka. W czasie okupacji członek organizacji konspiracyjnej (nazwa nieznana, Żegota?). W 1943 r. pomogła Stefani...
-
Parnowska
Maria
(Obcy / Pomagający)
Miała dziecko. Jeździła do pracy w Warszawie. Koleżanka Krimy Fusberg. Na jej prośbę zatrudniła jako służącą Stefani...
-
Żelazo
rodzina
(Znajomy)
Ukrywali się w jakimś mieszkaniu za szafą. Pomogła im Stefania Staszewska-Balbin kontaktując ich z Krimą Fusberg. Kr...
Powiązane miejsca:
-
Szczęśliwa 11
Kamienica, w której mieszkało wiele licznych i biednych rodzin żydowskich, m. in. rodzina Szochur, czyli Stefania St...
-
nieznane ulice w getcie
Stefania Staszewska-Balbin prowadziła ulicami getta dzieci ze swojego domowego przedszkola.
-
Karmelicka szop krawiecki Osman-Leszczyński
Na Karmelickiej mieścił się szop krawiecki.
-
Umschlagplatz
Umschlagplatz, teren przy ul. Stawki, skąd odjeżdżały pociągi do Treblinki.
-
Kurza (wcześniej Kupiecka, Meiselsa)
Cała ludność getta musiała się skupić w kwadracie Miła-Wołyńska-Kurza-Dzika, gdzie Niemcy przeprowadzili selekcję. S...
-
rejon otoczony ulicami Gęsią, Smoczą, Niską, Zamenhofa, Szczęśliwą i placem Paryskim
Rejon otoczony ulicami Gęsią, Smoczą, Niską, Zamenhofa, Szczęśliwą i placem Paryskim, do którego musieli się stawić...
-
Leszno 70
Warsztaty Toebbensa. Tłumy ludzi starają się o pracę, chcąc uniknąć wywózki.
- Żelazna 103
-
nieznana w pobliżu Fortów na Mokotowie
Mieszkanie Anny Arkari.
-
ul. nieznana mieszkanie Marii Grzybowskiej
Na strychu nad mieszkaniem Marii Grzybowskiej ukrywała się jakiś czas Stefania Staszewska-Balbin i mały żydowski chł...
-
ul. nieznana tramwaj
Tramwaj, w którym Stefania Staszewska-Balbin spotkała ojca swojego kolegi.
-
ul. nieznana
Mieszkanie pani Ringmanowej, przedwojennej dyrektorki gimnazjum im. Zofii Kaleckiej.
-
ul. nieznana (mieszkanie woźnego Witolda)
Mieszkanie przedwojennego woźnego gimnazjum, w którym kilka nocy spędziła Stefania Staszewska-Balbin.
-
ul. nieznana
Mały drewniany domek na dalekich Bielanach, którego trafiła Stefania Staszewska-Balbin śledząc starszą kobietę.
-
kartoflisko
Pole kartofli na dalekich Bielanach, za drewnianą ubikacją. Spędziła w nim noc Stefania Staszewska-Balbin.
-
Targowa mieszkanie polskiego policjanta, Ryśka
Mieszkanie polskiego policjanta Ryśka, przedwojennego znajomego Stefanii Staszewskiej-Balbin.
-
Długa 29
Hotel Polski
-
Boernerowo ul. nieznana
Drewniany domek. Mieszkanie Marii Parnowskiej.
-
ul. nieznana
Rodzina Żelazów ukrywała się za szafą w mieszkaniu.
Powiązane wydarzenia:
- Stefania Staszewska-Balbin, z domu Szochur, mieszkała z rodzicami... 1939 (mieszkanie/kryjówka) ,
- Od wiosny 1942 r. Stefania Staszewska-Balbin prowadziła przedszkol... 1942 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / praca) ,
- Stefania Staszewska-Balbin w lipcu 1942 r. prowadziła ulicami gett... 1942-07 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / praca / Zagrożenie) ,
- Na Karmelickiej mieścił się szop krawiecki. Od lata 1942 r. pracow... (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / praca) ,
- Stefania Staszewska-Balbin pracowała w szopie krawieckim na Karmel... 1942 (inna pomoc / SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW) ,
- Stefania Staszewska-Balbin, złapana bez dokumentów w czasie blokad... 1942 (Zagrożenie) ,
- Jedna z pierwszych selekcji wśród zgromadzonej w jednym miejscu lu... 1942 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / mieszkanie/kryjówka / Zagrożenie) ,
- Kiedy, w czasie pierwszej akcji wysiedleńczej, Stefania Staszewska... 1942-09 (Zagrożenie) ,
- Na początku września 1942 r., na terenie wyznaczonym przez Niemców... 1942-09 (schwytany przez Niemców / Zagrożenie) ,
- Po selekcji przeprowadzonej przez Niemców w pierwszych dniach wrze... 1942-09 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / praca / Zagrożenie) ,
- Stefania Staszewska-Balbin została złapana przez Niemców w drugim... 1943-04-20 (schwytany przez Niemców / Zagrożenie) ,
- Anna Arkari przechowywała u siebie małego chłopczyka żydowskiego,... 1942 (POMOC / mieszkanie/kryjówka / Zagrożenie) ,
- Na strychu u Marii Grzybowskiej ukrywała się Stefania Staszewska-B... 1943 (POMOC / nieodpłatna / mieszkanie/kryjówka / Zagrożenie) ,
- Pewnego dnia Stefania Staszewska-Balbin, jadąc tramwajem, spotkała... 1943 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW) ,
- Pewnego dnia Stefania Staszewska-Balbin przyszła do dawnej dyrekto... 1943 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW) ,
- Stefania Staszewska-Balbin dostała adres woźnego gimnazjum od byłe... 1943 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / mieszkanie/kryjówka) ,
- Stefania Staszewska-Balbin spotkała, w mieszkaniu pana Witka, star... 1943 (POMOC / jednorazowa/krótkotrwała / SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / Zagrożenie) ,
- Stefania Staszewska-Balbin nie mogła zostać na noc u obcej kobiety... 1943 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / Zagrożenie) ,
- Rysiek (nazwisko nieznane) polski policjant, mieszkał z ciężarną ż... (POMOC / płatna / mieszkanie/kryjówka) ,
- Kiedy Stefania Staszewska-Balbin trafiła do mieszkania na Targowej... (POMOC / jednorazowa/krótkotrwała / mieszkanie/kryjówka) ,
- Stefania Staszewska-Balbin dostała się do Hotelu Polskiego, w posz... 1943-07 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW) ,
- Stefania Staszewska-Balbin dostała, we wrześniu 1943 r., dostała p... 1943-09 (POMOC / mieszkanie/kryjówka / praca) ,
- Rodzina Żelazów ukrywała się za szafą w jakimś mieszkaniu. Odnalaz... (POMOC / pomoc innym Żydom) ,
-
Szpanin
Henia Monia
(babka)