Imię: Icchak Nazwisko: Cukierman (12)

(1)

"Autor i redaktor pracy konspiracyjnej; organizator tajnego nauczania (ogólnokrajowe seminaria Droru); inspirator i współzałożyciel ŻOB. Brał udział w zamachu krakowskiej ŻOB na oficerów niemieckich w kawiarni "Cyganeria" 24.12.42.Po aresztowaniu łącznika �Jurka� Wilnera (marzec 1943) reprezentował ŻOB w kontaktach z AK i PPR. Za-ca komendanta ŻOB, po powstaniu w getcie - komendant ŻOB po stronie aryjskiej. Radagował raporty żydowskiego podziemia wysyłane za granicę. Walczył w powstaniu warszawskim w szeregach AL. Po wojnie wraz z Cywią Lubetkin założy. w Izraelu kibuc Beit Lohamei Hagettaot.

(2)

Był w getcie w-skim

(3)

Członek Droru, jeden z przywódców konspiracji w getcie warszawskim,redaktor prasy podziemnej i tajnego nauczania, wpółzałożyciel ŻOBu, zastępca Anielewicza. W grudniu 42 brał udział w zamachu na oficerów niemieckich w kawiarni "Cyganeria" w Krakowie. W czaie powstania w getcie działał jako łącznik ŻOBu po aryjskiej stronie, reprezentował organizację w kontaktach z AK i AL. W powstaniu warszawskim walczył w szeregach AL. W 47 wyjechał z żoną, Cywią Lubetkin do Palestyny. Zmarł w kibucu Bojowników Getta, którego był założycielem w 1981 r.

(4)

bojowiec; w 44 przed powstaniem warszawskim ukrywał się w mieszkaniu M.Sawickiej na Lesznie wraz z innymi; wielka miłość z Celiną
Brał udział w posiedzeniach członków Bundu i KK w mieszkaniu Eugenii Wąsowskiej na Żurawiej 24/4.

(5)

przywódca Hechaluc-Dror, członek komendy i zastępca komendanta ŻOB. 13 kwietnia 43 został przedstawicielem ŻOB po stronie aryjskiej, zastępując aresztowanego Jurka Wilnera. Po powstaniu w getcie był członkiem delegatury ŻKN po aryjskiej stronie. W pierwszych dniach sierpnia 44 zwrócił się z apelem do ukrywających się żydów o udział w powstaniu warszawskim. Sam stanął na czele oddziału ŻOB, który walczył w szeregach AL na Starym Mieście. W 1947 Icchak i Cywia wyemigrowali do Palestyny, gdzie założyli kibuc Bojowników Getta

(6)

Razem z I. Gitermanem i C. Lubetkin rozmawiał z J. Barskim (koniec października 42) i prosił w imieniu młodzieży o pozwolenie na zajęcie wolnych pokojów w budynku przy Zamenhofa 56, stworzyli tu tajne koszary dla młodzieży, która przygotowywała zbrojny opór --- październik 42r. - styczeń 43r.

(7)

Znajdował się w bunkrze na Promyka. Został stamtąd wyprowadzony 15.11.1944 przez lekarzy ze szpitala PCK na Boernerowie.

(8)

Działacz Droru. jeden z przywódców konspiracji getta warszawskiego, redaktor prasy podziemnej, współzałożyciel ŻOB-u. W grudniu 1942 brał udział w zamachu w kawiarni "Cyganeria" w Krakowie. W czasie powstania w getcie działał jako łącznik ŻOB-u po stronie aryjskiej. W Powstaniu Warszawskim walczył w szeregach ŻOB-u. W 1947 wyemigrował do Palestyny.

(9)

Członek Żydowskiej Organizacji Bojowej.Był zaprzyjaźniony z Aleksandrem Kamińskim(Hubertem) jednym z naczelnych wodzów polskiej organizacji skautowskiej(?).Na aryjskiej stronie był członkiem wąskiego prezydium Konspiracyjnego Żydowskiego Komitetu narodowego. Twórca organizacji młodzieżowej DROR i jej przywódca.
Pomagał bojowcom, którzy znaleźli się w lesie w Łomiankach po wyjściu z powstania w getcie. Rozkazał im napisać wspomnienia z walki w getcie.

(10)

28 lipca 42 wybrany do komendy ruchu oporu, w paźdierniku 42 zastępcą Anielewicza w ŻOB

(11)

Mieszkał przez pewien czas w mieszkaniu/schronie przy ulicy Leszno 18.

(12)

Urodzony w Wilnie. Po upadku Polski współorganizator podziemnego Hechalucu i Droru w sowieckiej strefie okupacyjnej. Redaktor konspiracyjnego wydawnictwa Droru. Wiosną 1940 r. przeszedł na teren okupacji niemieckiej. Współzałożyciel ŻOB, członek jej Komendy Głównej. Członek prezydium Żydowskiego Komitetu Koordynacyjnego. Po rozszerzeniu ram ŻOB - zastępca komendanta. Po śmierci Mordechaja Anielewicza - komendant. W styczniowym powstaniu dowódca grupy bojowej walczącej przy ulicach Zamenhofa, Młej i Stawki. Przed powstaniem kwietniowym delegowany na stronę aryjską z zadaniem wznowienia kontaktów z podziemnymi polskimi organizacjami wojskowymi. Używał pseudonimu "Antek". W powstaniu warszawskim dowodził oddziałem ŻOB w szeregach AL. Wyemigrował w 1947 r. Współzałożyciel kibucu im. Bojowników Getta.

(5)

na podstawie przypisu w Listach

(9)

W grudniu 1942r. wrócił z Krakowa do getta w-skiego ranny,po pierwszym wystąpieniu Żydowskiej Organizacji Bojowej, zaopiekował się nim dr.Szmuel Berman

(5)

Archiwum Ringelbluma. Listy o Zagładzie

(6)

Barski, Józef, Przeżycia i wspomnienia z lat okupacji

(9)

Wspomnienia Cywii Lubetkin, jednej z najwybitniejszych postaci żydowskiego ruchu oporu i powstania w getcie warszawskim, to zapis jej relacji z okresu okupacji. Po przyjeździe po wojnie do Palestyny, chcac by pamięć o wydarzeniach, w których brała udział, nie zaginęła, opowiadała na spotkaniach w kibucach o tym, jak zagłada przebiegała i co ludzie z jej środowiska czynili, by się jej - bez szans na zwycięstwo - przeciwstawić. Opis samego powstania w getcie jest główną i najbardziej wstrząsającą częścią wspomnień. Uznawane są powszechnie za jedno z najważniejszych źródeł do historii powstania. Ukazały się wcześniej w językach hebrajskim, żydowskim, angielskim i rosyjskim.
Relacja Dawida Szteina w książce "Ten jest z ojczyzny mojej”, s. 273 –276

(11)

Źródło pisane po polsku, przełożone na jidysz. Rękopis i maszynopis polski, maszynopis tłumaczenia w jidysz (dotyczy tylko powstania w getcie, a nie dalszej działalności). Do tłumaczenia w jidysz dołączona krótka notka o Świętochowskim, opisująca jego działalność w czasie i po powstaniu w getcie. Zeznanie złożone przed pracownikami ŻIH, w dniach 10-14 stycznia 1950 roku. Do relacji dołączono odpis oświadczenia podpisanego przez Halinę Bełchatowską i Renatę Tylbor, stwierdzającego, że Władysław Świętochowski ma wiele zasług w pomaganiu Żydom, był łącznikiem ŻOB oraz przechowywał w swoim mieszkaniu w sumie pięcioro Żydów.

Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego
ul. Tłomackie 3/5
00-090 Warszawa
tel. (48) (22) 827 92 21, fax: (48)(22) 827 83 72
secretary@jewishinstitute.org.pl
www.jewishinstitute.org.pl

(1) 213-214; 240, (2) s.,208., (3) 70,75, 156,157,220,229, (5) [169], (6) [s., 13], (7) 212, (8) 44, 59, 278, (9) 142-143, (10) 80,81, (11) 11-12 strona odpisu