Imię: Tosia Nazwisko: Altman (6)

(1)

"łączniczka Haszomer Hacair, kursowała między Warszawą a Wilnem; ocalała z zagłady bunkra Miła 18, wyprowadzona kanałami z getta przez grupę pod dowództwem “Kazika” (Symcha Rotem) 9 maja 1943"

(2)

Instruktorka Haszomer Hacair, od 38 r w centralnym dowództwie. W 1939-40 werbowała do organizacji w miastach Gen.Guberni. W 1941 z Leą Koziebrodzką organizowała grupy samoobrony w getcie wileńskim. W 42 odwiedziła getta w Grodnie, Białymstoku i na Sląsku, a następnie sporządziła raporty o sytuacji tamtejszych społeczności żydowskich. Była główną przedstawicielką ŻOB po aryjskiej stronie. W powstaniu walczyła w getcie centralnym. 8 maja 43 znajdowała się w bunkrze na Miłej 18 - gdy Niemcy zaatakowali udało jej się przedostać do bunkra przy Franciszkańskiej 22. W nocy 8-9 maja wyszła z getta kanałami z grupą kilkudziesięciu powstańców. Bojowcy schronili się w lesie w Łomiankach gdzie czekali na wyprowadzenie do partyzantki. Tosia po kilku dniach wróciła do Warszawy. Ukrywała się razem z innymi członkami Haszomer Hacair w fabryce błon fotograficznych na Pradze ul 11 Listopada. 24 maja wybuchł tam pożar, zginęło 8 osób a wśród nich trzej ocaleńcy z Miłej 18. Ciężko ranna Tosia wydana przez polskiego policjanta Niemcom zmarła kilka dni później.

(3)

Łączniczka Arie Wilnera z działaczami na stronie aryjskiej. Zginęła tragicznie

(4)

Członek ŻOB. Po powstaniu ukrywała się po aryjskiej stronie z piątką kolegów, m. in. Eliezerem Gellerem. 11-11-43 kryjówka na warszawskiej Pradze, w fabryce celuloidu, staje w płomieniach. Trójce bojowców udaje się przedrzeć ze strychu na dach. Tosia na dachu upada, płonie na niej sukienka.

(5)

działaczka podziemia

(6)

Ocalała z nagłady bunkra na Miłej 18. Ukrywa się wraz z innymi bojowcami ocalałymi z powstania w getcie w fabryce klisz celulojdowych na Pradze (Aleja 11 Listopada). Miała na czole ropiejącą ranę, którą leczyła ichtiolem. Ichtiol był w formie świeczki, którą trzeba było roztopić na maść, by przyłożyć na ranę. Od zapałki zapalił się wór celuloidu na strychu. Ciężko poparzoną Tosię (i Manię) polscy policjanci oddali Niemcom, którzy przewieźli je do szpitala, gdzie nie udzielono im żadnej pomocy. Tam zmarły w okrutnych cierpieniach.

(2)

Wspomnienia Cywii Lubetkin, jednej z najwybitniejszych postaci żydowskiego ruchu oporu i powstania w getcie warszawskim, to zapis jej relacji z okresu okupacji. Po przyjeździe po wojnie do Palestyny, chcac by pamięć o wydarzeniach, w których brała udział, nie zaginęła, opowiadała na spotkaniach w kibucach o tym, jak zagłada przebiegała i co ludzie z jej środowiska czynili, by się jej - bez szans na zwycięstwo - przeciwstawić. Opis samego powstania w getcie jest główną i najbardziej wstrząsającą częścią wspomnień. Uznawane są powszechnie za jedno z najważniejszych źródeł do historii powstania. Ukazały się wcześniej w językach hebrajskim, żydowskim, angielskim i rosyjskim.
Relacja Dawida Szteina w książce "Ten jest z ojczyzny mojej”, s. 273 –276

(5)

Wilner , Gusta , Wspomnienia z getta i aryjskiej strony Warszawy - Poświęcone pamięci mojego Brata, bojownika Arje ("Jurka") Wilnera, który poległ w walce o honor Narodu Żydowskiego

(6)

Rufeisen-Schűpper, Helena; Pożegnanie Miłej 18. Wspomnienia łączniczki Źydowskiej Organizacji Bojowej

(1) 152-153; 305; 315", (2) 142-143, (3) str.211, (4) 121,202, (6) 116; 118; 122