Imię: Rachela Nazwisko: Kleiner
- TAK
- Kobieta
- Rachela
- Kleiner
- Tak
- Z Warszawy
- getto warszawskie ul. Zamenhofa 8;
- Żyd
- w mieszkaniu
-
W 1941 r. mieszkała w getcie warszawskim, na Zamenhofa, ze soja przyjaciółką Idą i jej siostrą Lolą Hocherman. Był to sublokatorski, nieogrzewany pokój. Pewnego razu zgłosiła się do opieki pielęgniarskiej nad chorym na tyfus (bez zastrzyków). Dyżurowała w nocy, zmieniała prześcieradła, podnosiła chorego. Szukała też pracy przy cerowaniu pończoch, lub jakiejkolwiek. W styczniu 1942 r. zaczęła pracować w Domu Dziecka przy ul. Wolność 14, jako wychowawczyni. W pierwszym okresie było ciężko, dzieci spały na gołych deskach, panował chaos przy wydawaniu posiłków, dzieci chorowały częściej na czerwonkę, tyfus i świerzb. Kiedy wracała do domu na Zamenhofa zaczynała od sprawdzania szwów ubrania, w których chowały się wszy. Wprawdzie w pierwszej połowie 1941 r. została zaszczepiona na tyfus, ale w końcu zachorowała. Kilkakrotnie usiłowała dostać się do szpitala, bezskutecznie. W końcu się udało. Zmienił się kierownik Domu, został nim Marek Goldkorn. Zmieniły się, na lepsze, warunki opieki nad dziećmi. Została opiekunką grupy chłopców w wieku 11-17 lat. Byli z różnych środowisk, znali życie lepiej od opiekunki. Rachela zaczęła szukać pomocy w książkach Korczaka. Zorganizowała samorząd, a do każdego zastosowała indywidualne środki. Nie było mowy o indywidualnej nauce w takiej zróżnicowanej grupie. Czytali wspólnie, na głos, książki m.in. "Krassin", "Czeluskin" itp. Nie wychodzili na spacery. Wychodzili tylko do łaźni. W Domu została jedna duża, nieopalana sala. W niej urządzano spacery przy śpiewie piosenek. Rachela dopisała kila zwrotek do piosenki/marszu "Wróciła wiosna". W tym czasie zawiązała się piątka PPR-u. Należeli do niej: Marek Goldkorn, Halina Walter (nowa wychowawczyni), Michał (kierownik sąsiedniego Domu Dziecka), Janek (wychowawca sąsiedniego Domu Dziecka ) i Rachela. Opiekowała się nimi Izolda Kowalska, czasami Lucyna Dąbrowska i Gustaw Alef (inspektor CENTOS). Zaczęły dochodzić do Domu przerażające wiadomości o wysiedleniu Żydów z getta. Kierownictwo usiłowało przekształcić Dom w fabrykę, mając nadzieję, że Niemcy oszczędzą pracujących. Do ciasnych ciasnych pomieszczeń, na korytarze i klatki schodowe wstawiają strugi, piły, deski itp. W ramach prac ręcznych zaczyna się nauka stolarki, zajęcia prowadzi pan Smurła, artysta malarz, i Harry, zastępca kierownika. Do domu przenoszą się pracownicy techniczni, szczególnie matki z dziećmi. Rachela też przyniosła swoją walizkę i znalazła sobie jakiś kąt. Codziennie chodziła jednak na Zamenhofa 10, nosiła zupę dla chorego krawca, którym opiekowała się razem z Lolą. Pewnego dnia, w trakcie drogi na Zamenhofa zobaczyła na murze żołnierza niemieckiego ostrzeliwującego chodnik. Przystanęła przy murze domu z menażką zupy. Żołnierz dał jej znak, żeby przeszła. Tego dnia już nie wróciła do Domu Dziecka. Kiedy przyszła do niego następnego dnia rano, Dom był pusty, dzieci wywiezione. Postanowiła wyjść z getta razem z Lolą. Idzie obiecały, że jeśli im się uda zaopiekują się jej córeczką Zulą, która była z teściową. Pierwsza próba wyjścia przez bramę na Żelaznej nie powiodła się, nie miały pieniędzy na opłacenie łapówki. Obie z Lolą zostały złapane i zaprowadzone na Umschlagplatz. Lola dostała się do szpitala, przebrała się, wzięła drugi fartuch dla Racheli, a kiedy zbiegała ze schodów została złapana i oskarżona o handel fartuchami. Rozebrano ją i zabrano oba fartuchy. Przez okratowane okno zobaczyła ją krążąca po placu Rachela. Lola poprosiła ją (nie wiadomo w jaki sposób) o zawiadomienie Miny Szapiro, ze szpitalnej komórki PPR. Już po pół godzinie Lola była wolna, a Rachela zaprowadzona do szpitala. Wieczorem obie wyszły do domu na Zamenhofa, a rano znów spróbowały wyjść z getta. Tym razem owinięte prześcieradłami pod ubraniem, żeby wyglądać grubiej, i w kapeluszach zabranych sąsiadce modniarce. Na bramie obiecały, że zapłacą później, jak sprzedadzą "towar". Dostały opiekuna, który miał nie spuszczać ich z oka. Udało im się go zmylić i zdołały uciec. Miały dwa adresy towarzyszy z PPR: Zygmunta (nazwisko nieznane) z owocarni na Koszykowej i Barbary Sowińskiej (Natalia Czekalska) na Nowogrodzkiej. Na Koszykowej nie zastały Zygmunta. Na Nowogrodzkiej, jak się okazało, był skład prasy PPR i bonów tajnej pożyczki utworzonej przez organizację. Gospodyni nie była zadowolona z niespodziewanych gości. Rachela mogła zostać tam tylko jedną noc. Lola była umówiona z Izoldą Kowalską z PPR, ale nie stawiła się na spotkanie, wolała trzymać się Racheli. W ten sposób straciły cenny kontakt z organizacją. Próbowały obie dotrzeć do organizacji przez inne osoby, albo dostać się do partyzantki. Bez rezultatu. Pojechały do Ostrowca, gdzie w getcie była matka Loli. W domu panował głód. Rachela podejmowała się opieki nad chorymi, dawała korepetycje itp., a wszystko za miskę zupy. Zaczęły dochodzić słuchy, że getto, które miało być bezpieczne, zostanie wysiedlone. Pewnego dnia zaczęła się strzelanina. Rachela z Lolą były wtedy na ulicy, schroniły się do domu znajomego Loli, właściciela składu porcelany. Miał on przygotowane schowki dla rodziny. Rachelę i Lolę umieścił pod podłogą. Schowki zostały wykryte, ludzie wyciągnięci. Podczas oczekiwania na wywiezienie, dziewczynom udało się wyjść z getta niepostrzeżenie. Uciekły w stronę Iłży. W Wierzbicy zatrzymały się w jakimś mieszkaniu, gdzie było kilku starszych Żydów. Kiedy opowiedziały im, że uciekły z getta w Ostrowcu i prawdopodobnie jako jedyne uratowały się, Żydzi zrobili dla nich zbiórkę pieniędzy i pobłogosławili na drogę. Miały już wcześniej zdobyte w Ostrowcu metryki, wsiadły do pociągu do Warszawy.
- powstanie w getcie, w getcie, wysiedlenie
- CENTOS, dzieci, konspiracja, mieszkaniowe, placówki, pomoc, sierocińce, wyjście z getta
-
Relacja 301-6597 AŻIH, Racheli Kleiner, urywa się w momencie postanowienia wyjazdu do Warszawy
-
Powiązane źródła:
-
Powiązani ludzie:
-
nieznane
nieznane [17-letnia córka wdowy]
(Sąsiad)
17-letnia córka zamożnej wdowy. Była szomerką (od Ha-Szomer ha-Cair). Matce powodziło się dobrze, dziewczyna codzien...
-
Hocherman
Lola
(Przyjaciel)
Wykwalifikowana pielęgniarka. Mieszkała razem z siostrą Idą i przyjaciółką siostry, Rachelą Kleiner, w nieopalanym s...
-
Nieznane
Ida
(Znajomy)
Siostra Loli Hocherman. Jej mąż był w obozie, córeczka, Zula, u teściowej na prowincji. Mieszkała w getcie w nieopal...
-
nieznane
nieznane [chory krawiec]
(Obcy / Osoba, której udzielana jest pomoc)
Rachela Kleiman iLola Hocherman opiekowały się chorym krawcem mieszkającym w sąsiedztwie, na Zamenhofa 10. Codzienni...
-
nieznane [10-letni chłopiec]
Elo
(Znajomy)
10-letni chłopiec z Domu Dziecka na ul. Wolność 14. Pięknie śpiewał mezzosopranem. Był solistą w przedstawieniu wyst...
-
Przepiórka
nieznane
(Znajomy)
Żona działacza Bundu, który był w obozie. Pracowała jako wychowawczyni w Domu Dziecka na ul Wolność 14. Miała macier...
-
nieznane
Hanka [wychowawczyni w Domu Dziecka na ul. Wolność]
(Znajomy)
Była kwalifikowaną wychowawczynią. W Domu Dziecka na ul. Wolność pracowała od początku jego istnienia (1941/1942 r).
-
nieznane
nieznane [7-8-letnia dziewczynka]
(Obcy)
Delikatna dziewczynka o prawie przezroczystej buzi, w Domu Dziecka na ul. Wolność 14. Przyszła ubrana w ładny płaszc...
-
nieznane
nieznane [mały chłopiec z Domu Dziecka na Wolność 14]
(Obcy)
Mały chłopiec "kościotrupek" przyprowadzony do Domu Dziecka na ul. Wolność 14, nazywano go "Bonały&qu...
-
Abramowicz
nieznane [14-letni chłopiec z Domu Dziecka]
(Obcy)
14-letni chłopiec z Domu Dziecka na ul. Wolność. Szczupły, chory na płuca. Z jego sądem dzieci bardzo się liczyły. K...
-
Goldkorn
Marek
(Znajomy)
Na początku 1942 r. został kierownikiem Domu Dziecka na u. Wolność 14. Dzięki niemu (tak twierdzi Rachela Kleiner w...
-
Storch
nieznane
(Znajomy)
Był kierownikiem Domu Dziecka przy ul. Wolność 14 od początku jego utworzenia. Jego zastępcą był Harry (Kaliszer), w...
-
Kaliszer
Harry
(Znajomy)
Zastępca kierownika Domu Dziecka przy ul. Wolność 14. Wychowanek Korczaka.
-
Cajtag
nieznane
(Obcy)
Wychowanek Domu Dziecka przy ul. Wolność 14. Udało mu się ukryć przed Niemcami w czasie wysiedlania Domu. Później wy...
-
Gross
nieznane
(Obcy)
Wychowanek Domu Dziecka przy ul. Wolność 14. Udaje mu się ukryć przed Niemcami w czasie wysiedlania Domu. Później wy...
-
Szapiro
Mina
(Obcy)
Działaczka PPR z terenu szpitala przy Umschlagplatzu. Pomaga Loli wydostać się z aresztu po kradzieży pielęgniarskie...
-
Sowińska
Barbara
(Obcy)
Mężatka. Działaczka PPR. W jej mieszkaniu był skład literatury PPR. Pod jej adres trafiły po ucieczce z getta Rachel...
Powiązane miejsca:
- Zamenhofa 8
-
Zamenhofa 10
Mieszkanie krawca, któremu pomaga Ida. Odwiedza go czasami Rachela.
-
Karmelicka
Mieści się tu sklep kolonialny. Były w nim pomarańcze, winogrona, daktyle. W pobliżu mieściła się sztuczna plaża z p...
-
Wolność 14
Mieścił się tu Dom Dziecka, w budynku frontowym, do którego wchodziło się przez bramę prowadzącą do dalszych podwóre...
-
Żelazna brama getta
Na straży tej bramy stał niemiecki żołnierz i granatowy policjant. Było to miejsce, przez które za łapówką wychodził...
-
Umschlagplatz
Umschlagplatz, teren przy ul. Stawki, skąd odjeżdżały pociągi do Treblinki.
-
pole czerniakowskie
Pole, na które przyprowadzono grupę z getta. Mieli kopać ziemię. W rzeczywistości wszyscy czekali na południe, kiedy...
-
Nowogrodzka 45
Mieszkanie Barbary Sowińskiej i jej męża, k którym mieścił się skład literatury PPR. Trafiły tam po wyjściu z getta...
Powiązane wydarzenia:
- Na Zamenhofa 8, w sublokatorskim nieogrzewanym pokoju mieszkała Ra... 1940 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / mieszkanie/kryjówka) ,
- Rachela Kleiman pomagała czasami Loli Hocherman w opiece nad chory... 1942 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / pomoc innym Żydom) ,
- Na Karmelickiej mieścił się sklep kolonialny. Były w nim pomarańcz... ,
- W marcu 1942 r. w Domu Dziecka na ul. Wolność 14 zaczęto przygotow... 1942-03 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / praca) ,
- Od stycznia 1942 r. w Domu Dziecka na ul. Wolność 14 pracowała Rac... 1941 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / praca) ,
- Latem 1942 r. do Domu Dziecka przy ul. Wolność 14, przenieśli się... 1942 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / praca) ,
- Rachela Kleiner i Lola Hochenber dowiedziały się, że przy Żelaznej... 1942 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / Zagrożenie) ,
- Rachela Kleiner i Lola Hocherman zostały złapane i zaprowadzone na... 1942 (Zagrożenie) ,
- Następnego dnia, rano, po opuszczeniu Umschlagplatzu, Rachela Klei... 1942 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW) ,
- Rachela Kleiman i Lola Hocherman, po ucieczce na stronę aryjską, z... 1942 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW) ,
-
nieznane
nieznane [17-letnia córka wdowy]
(Sąsiad)