Mieszkańcy getta za wszelką cenę dążą do zdoby...

Mieszkańcy getta za wszelką cenę dążą do zdobycia legitymacji służbowej (dienstausweisu) potwierdzającej zatrudnienie w szopie, ponieważ dokument ten chroni przed deportacją. Aby go zdobyć, trzeba wpłacić „wpisowe” w wysokości kilku lub kilkunastu tysięcy złotych. Rzemieślnicy lub przemysłowcy wnoszą nie tylko pieniądze, lecz również maszyny, surowiec i półfabrykaty, a kto nie posiada gotówki, oddaje cenne przedmioty. Były fabryki, które maksymalnie mogły zatrudnić kilkuset robotników, a przyjmowały kilka lub kilkanaście tysięcy ludzi. Poszczególni członkowie rodzin starali się o przyjęcie do różnych szopów, co powodowało często rozdzielenie rodzin i małżeństw, ponieważ nie wolno było przebywać poza szopem bez przepustki i każdy musiał mieszkać na terenie przyległym do miejsca pracy. Pracowano bez odpoczynku niedzielnego po 12 godzin dziennie.

Żydzi pod swastyką czyli getto w Warszawie w XX-tym wieku
w Archiwum ŻIH; Sygn. 302/90

Henryk Bryskier (Władysław Janowski)
3 VII 1899 Warszawa-18 X 1945 Warszawa
s. Juliana i Sury

Początki okupacji niemieckiej w Warszawie. Wprowadzenie przepisów antyżydowskich, wywłaszczenie przedsiębiorstw żydowskich. Działalność żydowskich organizacji społecznych. Powstanie i organizacja Judenratu. Warunki życia w getcie.
[brak znacznej części pamiętnika, dotyczącej życia w getcie i działalności społecznej autora].
Akcja likwidacyjna latem 1942 r., selekcje, organizacja szopów (autor znalazł się w szopie Brauera), budowa schronów. Relacja uciekiniera z Treblinki. Powstanie w getcie. Autor został wywieziony do Lublina i przebywał w obozie koncentracyjnym przy ul. Lipowej. Warunki życia w obozie.

Autor pamiętnika był inżynierem, działaczem społecznym w getcie warszawskim. Pamiętnik został spisany w Warszawie, w ukryciu, w latach 1943-1944. Wskutek zmiany kryjówki autor nie mógł kontynuować pracy i opisać swej ucieczki z obozu koncentracyjnego. W maju 1944 r. ukrył rękopis na Pradze. Po wyzwoleniu dyr. departamentu w Ministerstwie Przemysłu i Handlu. Jego córka przekazała pamiętnik w 1947 r. do Żydowskiej Komisji Historycznej.
Do pamiętnika dołączono fragmentaryczny odpis przygotowany do druku przez Adama Rutkowskiego (39 s.), spis treści całości pamiętnika (9 s., zawierające opis ponad 600 s. rękopisu) oraz list córki autora, Jadwigi Bryskier-Shalit z 18 IV 1964 r. (5 s.), zawierający informacje o autorze i o okolicznościach powstania pamiętnika.
Publikacja: H. Bryskier, Żydzi pod swastyką czyli getto w Warszawie, „Biuletyn ŻIH”, nr 62 (1967), s. 77-99, nr 67 (1968), s. 109-132 (fragmenty); Pamiętniki z getta warszawskiego, Warszawa 1993, s. 101-104, 125-129, 145-147 (fragmenty).

<br><br>
<br><b>Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego</b>
<br>ul. Tłomackie 3/5
<br>00-090 Warszawa
<br>tel. (48) (22) 827 92 21, fax: (48)(22) 827 83 72
<br>email: secretary@jewishinstitute.org.pl
<br>http://www.jewishinstitute.org.pl/