Kocioł na Miłej. Władze zarządziły jednorazowe...

Kocioł na Miłej. Władze zarządziły jednorazowe całkowite wysiedlenie całego getta z wyłączeniem osób, które będą w posiadaniu numerków z ostatniej selekcji. Numerki te miały być doręczone w ogólnym punkcie zbornym wszystkich Żydów. 6 września 1942 wszyscy Żydzi zostali wezwani do udania się z ręcznym bagażem na Pl. Parysowski i przyległe ogrodzone ulice aż do Miłej. Ludność wyruszyła w zespołach przez Dziką i Gęsią w kierunku Miłej, Pl. Parysowskiego i Szczęśliwej. Każdy zespół stał z transparentem firmowym. Ludzie zakwaterowali się w opróżnionych domach i na podwórzach. Trzeciego dnia zaczęto wydawać numerki wg imiennej listy. Jeśli ktoś nie mógł przedostać się do stolika po numerek, zdarzało się, że ktoś „usłużny” odbierał numerki, aby je przekazać stojącym dalej i zabierał numerek dla siebie. W ten sposób „numerkowi” stawali się „dzikimi”, a „dzicy” „numerkowymi”.
Z kotła na Miłej miało pozostać do obsługi pozostałych w getcie placówek ok. 40 000 z 200 000 osób.

Żydzi pod swastyką czyli getto w Warszawie w XX-tym wieku
w Archiwum ŻIH; Sygn. 302/90

Henryk Bryskier (Władysław Janowski)
3 VII 1899 Warszawa-18 X 1945 Warszawa
s. Juliana i Sury

Początki okupacji niemieckiej w Warszawie. Wprowadzenie przepisów antyżydowskich, wywłaszczenie przedsiębiorstw żydowskich. Działalność żydowskich organizacji społecznych. Powstanie i organizacja Judenratu. Warunki życia w getcie.
[brak znacznej części pamiętnika, dotyczącej życia w getcie i działalności społecznej autora].
Akcja likwidacyjna latem 1942 r., selekcje, organizacja szopów (autor znalazł się w szopie Brauera), budowa schronów. Relacja uciekiniera z Treblinki. Powstanie w getcie. Autor został wywieziony do Lublina i przebywał w obozie koncentracyjnym przy ul. Lipowej. Warunki życia w obozie.

Autor pamiętnika był inżynierem, działaczem społecznym w getcie warszawskim. Pamiętnik został spisany w Warszawie, w ukryciu, w latach 1943-1944. Wskutek zmiany kryjówki autor nie mógł kontynuować pracy i opisać swej ucieczki z obozu koncentracyjnego. W maju 1944 r. ukrył rękopis na Pradze. Po wyzwoleniu dyr. departamentu w Ministerstwie Przemysłu i Handlu. Jego córka przekazała pamiętnik w 1947 r. do Żydowskiej Komisji Historycznej.
Do pamiętnika dołączono fragmentaryczny odpis przygotowany do druku przez Adama Rutkowskiego (39 s.), spis treści całości pamiętnika (9 s., zawierające opis ponad 600 s. rękopisu) oraz list córki autora, Jadwigi Bryskier-Shalit z 18 IV 1964 r. (5 s.), zawierający informacje o autorze i o okolicznościach powstania pamiętnika.
Publikacja: H. Bryskier, Żydzi pod swastyką czyli getto w Warszawie, „Biuletyn ŻIH”, nr 62 (1967), s. 77-99, nr 67 (1968), s. 109-132 (fragmenty); Pamiętniki z getta warszawskiego, Warszawa 1993, s. 101-104, 125-129, 145-147 (fragmenty).

<br><br>
<br><b>Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego</b>
<br>ul. Tłomackie 3/5
<br>00-090 Warszawa
<br>tel. (48) (22) 827 92 21, fax: (48)(22) 827 83 72
<br>email: secretary@jewishinstitute.org.pl
<br>http://www.jewishinstitute.org.pl/