Given name: Maria Family name: Richter (2)
- (1) YES ,(2) NO
- (1, 2) Female
- (1) Maria , (2) Maria
- (1) Richter , (2) Richter
- (1) Klein
- (1) Maria Grudzińska
- (1) 1914-07-08
- (1) Łódź
- (1) Not in Warsaw, (2) From Warsaw
- (1) Łódż, Piotrkowska 124, (2) Warszawa ul. nieznana
- (1) Warszawa, (2) Warszawa getto; Wilanowska 8; ul. nieznana
-
- (1) good
-
- (1) secondary
-
- (1) on surface
-
- (1) money
-
- (1) on a street, recognition, blackmail/"szmalcowanie" resulting in buying out
-
(1)
Marisha Richter Tems, urodzona jako Miriam Marysia Klein, córka Hermana i Szajny z d. Gdańskiej. Miała siostrę Bellę i 3 braci: Józefa, Salka i Edzia. Rodzina mieszkała w Łodzi na ul. Piotrkowskiej 124, ojciec prowadził biznes w branży tekstylnej. Rodzinie dobrze się powodziło, w domu była guwernantka i nauczyciel do synów. Rodzice mówili z dziećmi po polsku, a między sobą w jidysz. Rodzina była religijna, ale nie ortodoksyjna. Obchodzono szabat. Ojciec był syjonistą. Marysia w 1939 r. wyszła za mąż za prawnika Tadeusza (Tobiasza) Richtera. Gdy wybuchła wojna, Tadeusz i najstarszy brat Marysi, Józef, zostali zmobilizowani. Józef został ranny w czasie walk i zmarł, osierocając żonę z malutkim dzieckiem. Trójka rodzeństwa Marysi uciekła na wschód, Bella i Edzio przeżyli wojnę w Rosji, Salek zaginął.
(2)
Marysia z Tadeuszem przenieśli się z Łodzi do Warszawy, i ściągnęli do siebie całe rodziny: rodziców Marysi i bratową z dzieckiem, a także rodziców Tadeusza i jego dwóch braci. Zamieszkali w jednym dużym mieszkaniu. Gdy w Warszawie powstało getto - Marysia zamieszkała razem z mężem i rodzicami. Tadeusz wychodził z getta po jedzenie, zorganizował też aryjskie papiery i namawiał Marysię do wyjścia z getta. Tadeusz Richter był w getcie policjantem. Marysia bała się życia po stronie aryjskiej, ale mąż nalegał. Wyszła pierwszy raz w 1942 roku, ale wróciła do getta. Definitywnie wyszła na stronę aryjską w marcu 1943 r. Jej mąż wrócił do getta po rodzinę, i już nie mógł wyjść, bo wybuchło powstanie w getcie. Marysia zamieszkała z panią Szydłowską, jej dwoma córkami i wnuczką. Dzięki nim znalazła pracę jako opiekunka u niedołężnej hrabiny Kisielnickiej, którą opiekowała się do powstania warszawskiego. Nie chciała jej zostawić bez opieki również w czasie powstania. 1.10.1944 została wywieziona do Niemiec na roboty. Do wyzwolenia pracowała w fabryce w Berlinie. Wyszła ponownie za mąż za Adama Temsa, w 1950 r. wyjechali do USA. Zmarła w 2007 roku.Żona Tadeusza Richtera. Wyszła z getta, razem z mężem, w początkach kwietnia 1943 r. Schronili się w sklepie spożywczym na Twardej Marii Hennius, do którego w początkach getta wykradał się Tadeusz. Maria miała poczekać w sklepie na męża, który wrócił jeszcze po coś do getta. Wkrótce dostała wiadomość, że mąż zginął. Maria Hennius postanowiła się nią zająć, zabrała do swojego domu na Powiśle. Po pewnym czasie Richterowa dostała nowe dokumenty i pracę opiekunki do dziecka. Maria Hennius i jej kilkunastoletnia córka Zofia, opiekowały się nią do powstania warszawskiego. Po powstaniu Maria Richter została wywieziona do Niemiec. Przeżyła wojnę i osiedliła się w Belgii. Jej powojenne nazwisko - Temes.
-
- (1) author, housing, Jewish police, rescue attempts, escaping the ghetto, everyday life, private life
- (1) antisemitism, atmosphere , contacts with other Jews , long-lasting help, individual help , housing assistence , work, with Aryan documents
- (2) other help, stranger, long-lasting help, housing assistence
-
Related people:
-
Richter
Tadeusz Tobiasz
(FAMILY / husband)
Mąż Marysi z d. Klein, prawnik, skończył studia w Warszawie. Pobrali się w kwietniu 1939 r., mieszkali w Łodzi. W cz...
-
Klein
Sabina
(FAMILY / in-law)
Żona Józefa Kleina, syna Hermana i Szajny z d. Gdańskiej. Pochodziła z nieszczęśliwej rodziny - jej ojciec popełnił...
-
Klein
Edward Edzio
(FAMILY / cousin)
Synek Józefa Kleina i Sabiny, urodzony niedługo przed wojną. Jego ojciec został ranny w kampanii wrześniowej i zmarł...
-
Klein
Szajna
(FAMILY / mother)
Żona Hermana Kleina. Mieli 5 dzieci. Rodzina mieszkała w Łodzi na ul. Piotrkowskiej 124, maż prowadził biznes w bran...
-
Klein
Herman
(FAMILY / father)
Żonaty z Szajną z d. Gdańską. Mieli 5 dzieci. Rodzina mieszkała w Łodzi na ul. Piotrkowskiej 124, Herman prowadził b...
-
Richter
Tadeusz
(FAMILY / husband)
Do getta poszedł z żoną Marią. Od czasu do czasu wykradał się z getta do sklepu spożywczego na Twardej, którego właś...
-
Nieznane [znajoma Kleinów]
(Acquaintance / Aider )
Znajoma Hermana Kelina, pracowała na poczcie. Mieszkała na Pradze. Zgodziła się przyjąć do siebie Marysię Richter. M...
-
Szołowska
Nieznane
(Acquaintance / Aider )
Prowadziła sklep spożywczy na Twardej, blisko getta. Poznał się z nią Tadeusz Richter, i obiecała pomoc dla jego rod...
-
Szołowska-Gargas
Jadwiga
(Acquaintance / Aider )
Siostra Marii Hennius-Kowalewskiej. Na początku kwietnia 1943 r. usiłowała przeprowadzić Marię Richter, uciekinierkę...
-
Hennius-Kowalewska
Maria
(Acquaintance / Aider )
Mieszkała z kilkunastoletnią córką Zofią. Miał sklep spożywczy na Twardej, w pobliżu tzw. małego getta. W pierwszych...
-
Hennius-Chylińska
Zofia
(Acquaintance / Aider )
Córka Marii Henius-Kowalewskiej. Jej matka w początkach kwietnia 1943 r. przyjęła do mieszkania uciekinierkę z getta...
-
Kisielnicka
Nieznane
(Stranger / Collaborator)
Starsza pani, księżna, niedołężna i nie całkiem świadoma - nie wiedziała, że jest wojna. Jako jej opiekunka została...
-
Kisielnicki
Nieznane
(Stranger / Collaborator)
Syn księżnej Kisielnickiej. Mieszkał razem z nią. Wykształcony na Sorbonie, przed wojną pracował w polskiej ambasadz...
-
Otelsberg
Lili
(Friend )
Przyjaciółka Marii Richter z Łodzi. Również ukrywała się na aryjskich papierach w Warszawie, używała imienia Irenka....
-
Muller
Lilia
(Friend )
Lilia Muller, ur. jako Lilia Lea Otelsberg, córka Nachmana Fajwisza i Maszy z d. Tańskiej. Miała dwóch starszych bra...
Related places:
-
Nieznana
Mieszkanie w getcie, w którym mieszkała Maria Richter z rodziną.
-
Nieznana na Pradze
Mieszkanie kobiety która ukrywała Marysię Richter.
-
[szop Tebbensa]
Maria Richter, jej matka Szajna Klein i szwagierka Sabina Klein pracowały w szopie Tebensa.
-
Twarda
Sklep spożywczy Marii Hennius.
-
Wilanowska 8
Mieszkanie Marii i Zofii Hennius.
-
Nieznana
Mieszkanie księżnej Kisielnickiej, u której pracowała Maria Richter.
-
Nieznana [Pruszków]
Obóz w Pruszkowie
Related events:
- Maria Richter zamieszkała w getcie z mężem Tadeuszem, swoimi rodzi... 1940 (housing/hiding place) ,
- Tadeusz Richter był w getcie policjantem. Dobrze orientował się w... 1942-11 (Independent Jewish actions ) ,
- Maria Richter zdecydowała się wyjść z getta w listopadzie 1942 r.... 1942-11 (Help / one-off/short-lasting / housing/hiding place) ,
- Maria Richter z matką Szajną Klein i bratową Sabiną Klein pracował... 1942 (work) ,
- Maria Richter zachorowała w getcie na tyfus. Maria nie poszła do s... 1942 (Help) ,
- W szopie Tebensa, gdzie pracowała Maria Richter, odbyła się selekc... 1942 ,
- W marcu 1943 r. Maria Richter po raz drugi wyszła z getta. Poszła... 1943-03 (Help / long-lasting / housing/hiding place) ,
- W drodze do mieszkania pań Szołowskich Maria Richter spotkała szma... 1943 (Blackmail/"Szmalcowanie") ,
- W kwietniu 1943 r. Maria Richter spotkała się z mężem w sklepie pa... 1943-04 (Independent Jewish actions ) ,
- Maria Richter mieszkała u pań Szołowskich ok. 2 tygodni. Były to d... 1943-04 (free of charge / long-lasting / housing/hiding place / other help) ,
- Maria Richter na aryjskich papierach została zatrudniona jako opie... 1943-04 (work) ,
- W czasie powstania w getcie do Marii Richter pracującej u księżnej... 1943-04 (Help / other help / work) ,
- Maria Richter miała kenkartę, którą musiała zmienić. Okazało się,... 1943 (Help / documents) ,
- Maria Richter, pracując na aryjskich papierach u księżnej Kisielni... 1943-04 (Independent Jewish actions / Danger) ,
- Maria Richter czasem wyjeżdżała na urlop, wówczas w opiece nad ksi... 1943-04 (Independent Jewish actions ) ,
- Po powstaniu warszawskim Lilia Otelsberg została wywieziona do Pru... 1944-10 (work) ,
-
Richter
Tadeusz Tobiasz
(FAMILY / husband)