Imię: Sabina Nazwisko: Greenberg
- NIE
- Kobieta
- Sabina
- Greenberg
- Blondowska (Błędowska)
- Sabina Podgórska
- 1919-05-28
- Warszawa
- Tak
- Z Warszawy
- Wola
- Dzielna 3
- Zamenhofa; Muranowska 13; Sienna 45; Świętojerska 22; Falenica ul. nieznana; Michalin ul. nieznana
- Żyd
- dobry
- w mieszkaniu
-
Córka Abrama Blondowskiego (Błędowskiego), właściciela wytwórni ubiorów, i Reginy. Matka zmarła wcześnie. Sabina miała siostrę Edwardę. Ojciec ożenił się ponownie z Cesią. Z drugiego małżeństwa ojca miała drugą siostrę, Itę. Nie miała miłości od macochy, ale przykrości też nie. Rodzina była religijna. W domu mówiło się po polsku, ale rodzice ze sobą rozmawiali po żydowsku. Ukończyła żydowskie gimnazjum. W maju 1939 r. zaręczyła się. Macocha przed wojną zrobiła zapas kaszy gryczanej, której część rozdała rodzinie, ojciec zrobił zapas węgla i drewna. Zdun wybudował w ich mieszkaniu piec i w zimę 39 r. przychodzili do nich sąsiedzi, żeby się ogrzać. Mieszkanie znalazło się w getcie. Po jakimś czasie, jej rodzina przyjęła do dużego mieszkania rodzinę wysiedloną z Pragi, małżeństwo z dwoma synami. Zmieniali mieszkania w getcie. Chodziła na Ogrodową, do Rajchmanów opiekować się ich córką. Od nich dowiedziała się, że będą likwidować getto. Zawsze prosiła pracodawców o możliwość wylizania talerzy. Czasami dostawała od nich jakieś jedzenie. Kiedy przeprowadziła się z rodziną na Muranowską 13, 18 stycznia 43 r. zostali wysiedleni i zabrani na Umschlagplatz i umieszczeni w budynku na Stawki. Sabina zbiegła na parter. Zobaczyła polskiego policjanta, który kazał jej iść do piwnicy. W piwnicy było blaszane wejście/drzwi, do których zapukała. Otworzyło jej dwóch mężczyzn, okazało się, że to rura kanalizacyjna. Ściągnęła na dół rodzinę, ojca, macochę, dwie siostry i brata ojca Mendla Blondowskiego (Błedowskiego) z córką. Siedzieli tam, mieli tylko zwisające sople go lizania. Po pięciu dniach znalazł ich policjant żydowski. Sabina wyszła pierwsza, zaoferowała mu złoty zegarek. Ale powiedział, że jeśli ich nie weźmie, to wezmą jego. Sabina uciekła schodami na górę, zawołała resztę rodziny. Na górze wybili okienko do ubikacji, weszli do środka. Położyli się na podłodze. Po jakimś czasie przybiegli inni Żydzi, kobieta z dwójką dzieci, kilku mężczyzn, wszyscy schowali się w ubikacji. Przyszedł Niemiec, obliczył przez okienko, że jest tam 11 osób. Rodzina Sabiny leżała na samym dole. Ostatnim z jedenastki był wujek Mendel z córką. Pytany przez Niemca czy to wszyscy, potwierdził. W ten sposób ocalała Sabina, dwie jej siostry i ojciec z macochą. Weszli znów do getta, poszli na Muranowską 13, do swojego mieszkania. Rodzice postanowili, że musi wyjść z getta. Ojciec dał jej kilka adresów i 04.03.1943 r. wyszła z getta z placówką. Załatwiła jej to macocha. Poszła do znajomego ojca, który się wystraszył, nie pomógł. Myślała o powrocie do getta z placówką. Podeszła do sklepu na rogu Królewskiej i Marszałkowskiej, sklepu znajomej ojca. Adela Wasilewska zaprosiła ją do domu na Siennej 45. Mieszkała u niej miesiąc. W tym czasie, partner Adeli, Aleksander Polsakow, załatwił Sabinie metrykę aryjską. Spotkany w jego sklepie Polak, Zygmunt Witkowski, załatwił jej meldunek. Wtedy Sabina wynajęła jednopokojowe mieszkanie na ostatnim piętrze domu na Świętojerskiej 22. Dozorca był przychylny. Mieszkanie było puste, kupiła jakieś meble pożydowskie w synagodze na Tłomackiem. Przed powstaniem, z getta wyszła jej rodzina. Ojciec kazał jej kupić deski, zrobił z nich wejście na strych z kuchni mieszkania. Rodzice z siostrami siedzieli na strychu prawie cały czas. Strych był połączony ze strychami innych domów. Na Świętojerskiej mieszkali 5 miesięcy. Pewnego dnia przyszedł sąsiad z pietra niżej, Kwiatkowski, i chciał umieścić na strychu dużą ilość skór, które właśnie kupił. Znał to mieszkanie i dziwił się, że nie ma wejścia na strych. Nasłał na Sabinę folksdojcza. Przestraszona Sabina zaprowadziła siostrę Itę do Wasilewskiej na Sienną, ale ta bała się i nie przyjęła siostry. Kiedy wracały do domu zostały zatrzymane w łapance na pl. Teatralnym. Zostały zawiezione na komisariat i na Pawiak. Po jakimś czasie zwolnione jako Polki. W międzyczasie wyszła ze strychu Edwarda, zobaczyli ją sąsiedzi. Kwiatkowski wyprowadził ich na ulicę i kazał się wynosić. Trafili do Świdra, do domu znajomej, wdowy Lucyny Grzybowskiej. Edwardę przyjęła do domu córka Grzybowskiej, Romana Rekrajtis. Ojciec z macochą zamieszkali w chaszczach nad Świdrem. Znalazł ich posterunkowy Pęczkowski i ukrył u siebie. Sabina i Ita wynajęły pokój u Pawlickiej w Falenicy. Sabina handlowała chlebem. Ale mieszkanie było zawszone. Przeniosły się do Groszka, piekarza, zajęły kuchenkę. Macocha straciła zmysły, Sabina musiała ją zabrać od Pęczkowskiego. Latem musiały się wyprowadzić. Znalazły pokój w Michalinie, u Załęskiej. Ojciec musiał opuścić Pęczkowskiego, więc znów wzięła go do siebie. Zamieszkał w piwnicy razem z żoną. Sabina w dalszym ciągu handlowała chlebem od Groszka. 15 maja 1944 r. macocha Cesia wyszła z domu, poszła nad Świder i powiesiła się. A we wrześniu 1944 r. zostali wyzwoleni. Po wojnie mieszkała w Dierżoniowie.
- powstanie w getcie, powstanie warszawskie, przed wojną, w getcie, wysiedlenie
- działania Polaków, mieszkaniowe, pomoc
- gestapo/żandarmeria, inna pomoc, kontakty z innymi Żydami, policja polska, pomoc lokalowa, z papierami aryjskimi, znajomi
-
W Relacji USC 1669 Sabiny Greenberg, siostry Ity, podane jest nazwisko rodzinne - Blondowska. W "Księdze Sprawiedliwych" Michała Grynberga nazwisko rodziny - Błędowscy.
-
Powiązane źródła:
-
Powiązani ludzie:
-
Blondowska
Cesia
(matka)
Druga żona Abrama Blondowskiego, właściciela wytwórni ubiorów. Wychowywała jego dwie córki, Sabinę i Edwardę. Urodzi...
-
Blondowska (Błędowska)
Edwarda
(rodzeństwo)
Córka Abrama Blondowskiego (Błędowskiego), właściciela wytwórni ubiorów, i Reginy. Matka zmarła wcześnie. Edwarda mi...
-
Blondowski (Błędowski)
Abraham (Abram)
(ojciec)
Miał wytwórnię ubiorów męskich. Ożenił się z Reginą, która zmarła wcześnie, osierociła dwie córki, Sabinę i Edwardę....
-
Blondowska (Błędowska)
Ita
(rodzeństwo)
Córka Cesi i Abrama Blondowskich (Błedowskich). Ojciec miał dwie córki z poprzedniego małżeństwa, Sabinę (Sabina Gre...
-
Reichman
nieznane
(Obcy)
Właściciel pralni na Ogrodowej, którą w czasie wojny przejął Niemiec Oszman. Miał córeczkę, którą opiekowała się Sab...
-
Blondowski
Mendel
(kuzyn)
Brat Abrama Blondowskiego. Razem z córką znalazł się na Umschlagplatzu w tym samym momencie co jego brat z żoną i có...
-
Wasilewska
Adela
(Znajomy / Pomagający)
Właścicielka sklepu na Królewskiej róg Marszałkowskiej. Przedwojenna znajoma Abrama Blondowskiego. W lutym 1943 r. p...
-
Polsakow
Aleksander
(Obcy / Pomagający)
Miał sklep na Krakowskim Przedmieściu. Był partnerem Adeli Wasilewskiej, u której poznał Sabinę Greenberg (Blondowsk...
-
Witkowski
Zygmunt
(Obcy / Pomagający)
Pracował w sklepie Aleksandra Polsakowa na Krakowskim Przedmieściu. Należał do AK. W sklepie spotkał Sabinę Greenber...
-
Kwiatkowski
nieznane [sąsiad z Świętojerskiej 22]
(Sąsiad)
Mieszkał na Świętojerskiej 22, na trzecim piętrze. Przychodzili do niego Niemcy. Mieszkanie nad nim wynajęła Sabina...
-
Pawlicka
nieznane
(Obcy)
Mieszkała w Falenicy. Zajmowała się zbieraniem i handlowaniem torfem. Wynajęła pokój Sabinie Greenberg (Blondowska)...
-
Groszek
nieznane
(Obcy)
Piekarz, miał w Falenicy piekarnię. Jego chlebem handlowała Sabina Greenberg (Blondowska). Cieszył się, że brała od...
-
Załęska
nieznane
(Obcy)
Miała dom w Michalinie. Wynajęła pokój Sabinie Greenberg (Blondowskiej) i jej siostrze Icie. Nie wiedziała, że w jej...
-
Rekrajtis
Jan
(Obcy / Pomagający)
Mieszkał razem z synem Stanisławem i synową Romana (z domu Grzybowska). W czasie okupacji mieszkała z nimi matka syn...
-
Rekrajtis
Stanisław
(Obcy / Pomagający)
Mieszkał razem z żoną Romana (z domu Grzybowska), ojcem Stanisławem. W czasie okupacji mieszkała z nimi matka żony,...
-
Rekrajtis
Romana
(Znajomy / Pomagający)
Mieszkała w Świdrze z mężem Stanisławem i teściem Janem. W czasie okupacji mieszkała z nimi jej matka Lucyna Grzybow...
-
Grzybowska
Lucyna
(Znajomy / Pomagający)
Mieszkała w Świdrze, przed wojną wynajmowała u niej letnisko rodzina Blondowskich (Błędowskich). W czasie okupacji m...
Powiązane miejsca:
-
Zamenhofa 3
Mieszkanie w getcie rodziny Blandowskich, Abrama, Cesi, Sabiny, Edwardy i Ity.
-
Ogrodowa [mieszkanie Raichmanów] 5
Na Ogrodowej, nad pralnią, mieszkała rodzina Reichmanów.
-
Muranowska 13
Kolejne mieszkanie w getcie rodziny Blondowskich, Abrama, Cesi, Sabiny (Sabina Greenberg), Edwardy i Ity.
-
Umschlagplatz
Znajdował się na samym skraju getta. Szyny kolejowe podchodziły pod duże, trzypiętrowe budynki, w których prawdopodo...
-
Królewska róg Marszałkowskiej
Sklep, który prowadziła Adela Wasilewska, przedwojenna znajoma Abrama Blandowskiego.
-
Sienna 45
Mieszkanie Adeli Wasilewskiej.
-
Świętojerska 22
Tu wynajęła pokój Sabina Greenberg (Blondowska), prawdopodobnie w kwietniu 1944 r. Pokój bez mebli, a z kuchni wejśc...
-
plac Teatralny
Na placu Teatralnym była łapanka jesienią 1943 r.
-
Falenica [dom Pawlickiej]
W domu pani Pawlickiej, w Falenicy w wynajętym pokoju mieszkała Sabina Greenberg (Blondowska) i jej siostra Ita Blon...
-
Falenica [dom Groszka]
Dom piekarza Groszka w Falenicy, w którym była jego piekarnia.
-
Michalin [dom Załęskiej]
Dom w Michalinie pani Załęskiej, u której wynajęła pokój Sabina Greenberg (Blondowska).
-
Świder ul. Górna 2
Mieszkanie Stanisława i Romany Rekrajtisów w Świdrze. Z nimi mieszkali ojciec Stanisława, Jan i matka Romany, Ludwik...
Powiązane wydarzenia:
- Mieszkanie w getcie rodziny Blondowskich. Zdun zrobił im w pokoju... 1940 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / mieszkanie/kryjówka) ,
- Do Reichmanów, przedwojennych właścicieli pralni na Ogrodowej, prz... (praca) ,
- W 1943 r. rodzina Blondowskich (Abram, jego żona Cesia i córki, Sa... 1942 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / mieszkanie/kryjówka) ,
- Kiedy 18.01.1943 r. rodzina Blandowskich została wysiedlona z Mura... 1943-01-18 (schwytany przez Niemców / Zagrożenie) ,
- Sabina Greenberg (Blandowska), po wyjściu z getta i sprawdzeniu ad... 1943-02-04 (POMOC / mieszkanie/kryjówka / dokumenty/papiery) ,
- Adela Wasilewska, mieszkająca w pożydowskim mieszkaniu na Siennej,... 1943-03-04 (POMOC / mieszkanie/kryjówka / dokumenty/papiery) ,
- Sabina Greenberg (Blondowska), kiedy dostała od dziewczyny Zygmunt... (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / mieszkanie/kryjówka) ,
- Na placu Teatralnym była łapanka, jesienią 1943 r. Przechodziły ta... (schwytany przez Niemców) ,
- W domu pani Pawlickiej, w Falenicy w wynajętym pokoju mieszkała Sa... (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / mieszkanie/kryjówka) ,
- Sabina Greenberg (Blondowska) z siostrą Itą mieszkały przez jakiś... 1943 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / praca / mieszkanie/kryjówka) ,
- W Michalinie, w domu pani Załęskiej wynajęła pokój Sabina Greenber... 1944 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / mieszkanie/kryjówka) ,
- W maju 1943 r. do Ludwiki Grzybowskiej, mieszkającej w Świdrze na... 1943-05 (POMOC / jednorazowa/krótkotrwała / mieszkanie/kryjówka) ,
-
Blondowska
Cesia
(matka)