Imię: Jadwiga Nazwisko: Kotowska
- TAK
- Jadwiga
- Kotowska
- Jachwet Braun
- Jadwiga Zalewska
- 1934-09-10
- Warszawa
- Tak
- Z Warszawy
- Grochów
- Stanisławska 10
- Grzybowska; Twarda; Stalowa 35
- Żyd
- zły
- piwnica
-
Urodziła się w zamożnej rodzinie. Rodzice ojca byli bardzo pobożni, babcia chodziła w peruce. Dziadek był właścicielem stajni i siedmiu dorożek, które wynajmował innym. Matka, Debora Stajer zmarła w 1936 lub w 37 r., ojciec, Józef Braun przyjął do pracy służącą, młodą, ładną dziewczynę ze wsi, Bronisławę Zalewską. Przed wojną kupił dom na Stanisławowskiej, który został zbombardowany w pierwszych dniach wojny. Ojciec, na szczęście wywiózł ją wcześniej pod opiekę dziadków na Grzybowską. Ojciec zaczął żyć ze służącą, która nie miała wstępu do rodziców ojca, więc wynajął mieszkanie na Pańskiej i mieszkali we trójkę. Codziennie Bronisława musiała prowadzić Jadzię na Grzybowską do dziadków, sama czekała przed domem. Ojciec, przewidujący, wyrobił Jadzi aryjskie dokumenty. Nazwisko dała jej Bronisława Zalewska i została Jadwigą Zalewską z nieznanego ojca. Po zamknięciu getta, Bronisława przeszła na stronę aryjską. Jadwiga z ojcem zamieszkała u dziadków. W mieszkaniu została zrobiona skrytka za kredensem, tak dobrze ukryta, że Niemcy, po odsunięciu kredensu jej nie widzieli. Babcia ciężko się rozchorowała, dziadek, któremu został jeden koń, pracował przy wywożeniu ciał z getta. Jadzia, ze swoim siedemnastoletnim wujkiem Tolkiem, młodszym bratem ojca, przechodziła na stronę aryjską na szmugiel. Po drugiej stronie muru czekała na nich Bronisława Zalewska i pomagała kupować żywność. Czasami nie udawało się wrócić bezpiecznie i wtedy Bronisława znajdowała im nocleg. Pewnego razu, kiedy wracali do getta, Tolka złapał granatowy policjant, straszliwie pobił i wrzucił do kanału. Od tej pory Jadzia chodziła sama na szmugiel. Jadwiga nadal przechodzi na aryjską stronę, często jest bita przez Niemców i polskich policjantów. Pewnego razu szła na szmugiel z czworgiem innych dzieci. Obok przechodziła duża grupa dzieci z opiekunami, prowadzona na Umschlagplatz i Jadzia z towarzyszami została zagarnięta razem z nimi. Szła do pociągu, kiedy pojawił się dziadek z wozem pełnym trupów, wjechał w środek kolumny, złapał wnuczkę, ukrył pod trupami i w ten sposób uratował. Innym razem, kiedy przechodziła przez wachtę, została złapana przez granatowego policjanta, zwieziona do gestapo w Al. Szucha. Widziała to Bronisława Zalewska. Była bita tak mocno, że zostały jej ślady na plecach na całe życie. Była.zmuszana do powiedzenia, że jest Żydówką. Ona zaprzecza, podaje adres Bronisławy, już podaje fałszywe dane. Po trzech dniach została wypuszczona. Zabrała ją Bronisława do siebie na Pragę, leczyła przez dwa tygodnie. Potem Jadzia wróciła do getta, do rodziny. Ojciec postanawia, że Jadzia musi wyjść z getta. Dziadek z ojcem wyprowadzili ją z getta przez cmentarz żydowski. Dziadek nie chciał wyjść. Poszła do Bronisławy. Miała bardzo semickie rysy, więc nie mogła być w dzień w domu. Miała legowisko w piwnicy, w skrytce zrobionej w pryzmie węgla. W nocy Bronisława zabierała ja do mieszkania, myła, karmiła, plotła b. ciasno w warkocze jej kręcono włosy i wyprowadzała na podwórko. Ojciec chodził pod Halę Mirowska handlować. Pewnego dnia spotkał go kolega z Grzybowskiej, zażądał dużej sumy pieniędzy, których ojciec nie miał, więc zaczął uciekać i został zastrzelony. Polscy koledzy ojca zawiadomili Bronisławę i Jadzię o jego śmierci. W piwnicy przesiedziała do wyzwolenia Pragi. Po wojnie dowiedziała się, że w kamienicy wynajmowali mieszkanie dwaj dorośli Żydzi, o których wiedzieli wszyscy sąsiedzi. Nikt ich nie wydał. Po wojnie, Jadzia musiała uczyć się na nowo chodzić. Ale musiała zarabiać, więc zaczęła sprzedawać gazety. Postanowiła, że już nigdy nie będzie Żydówką. Pewnego dnia zabrali ją z ulicy, bez wiedzy Bronisławy, jacyś ludzie do samochodu i wywieźli do Nieborowa, do żydowskiego domu dziecka. Jadzia kilkakrotnie uciekała stamtąd do przybranej matki. Wywieźli ja do domu dziecka w Chorzowie, stamtąd uciekła też dwa razy, ale tam zaczęła już chodzić do żydowskiej szkoły. Potem została przeniesiona do Bielska Białej, do domu dziecka. Chodziła tam do szkoły polskiej i nadrabiała zaległości. Po zlikwidowaniu tego domu, wróciła do przybranej matki, która w międzyczasie wyszła za mąż i już nie chciała Jadzi. Nie miała domu, włóczyła się po Warszawie, sypiała gdzie popadnie. W końcu trafiła do Komitetu Żydowskiego, zamieszkała w bursie, ukończyła w szkołę w 1953 r.
- powstanie w getcie, powstanie warszawskie, w getcie
- dzieci, wokół autora
-
Powiązane źródła:
-
Powiązani ludzie:
-
Nieznane [granatowy policjant]
(Znajomy)
Był w składzie wachy przy bramie getta. Jadwiga Kotowska wracała ze swoim krewnym, Tolkiem Braunem, z wyprawy szmugl...
-
Braun
Tolek
(kuzyn)
Jego ojciec był warszawskim dorożkarzem, miał stajnię na Grzybowskiej i siedem dorożek. Matka, Róża nie pracowała. R...
-
Braun
Róża
(babka)
Babcia Jadwigi Kotowskiej. Dziadkowie Jadwigi byli chasydami; mąż Róży miał kilka dorożek. Babcia po przeniesieniu d...
-
Zalewska
Bronisława
(Pomagający / Osoba, której udzielana jest pomoc / Partner/Partnerka)
Była młodą, ładną dziewczyną, która przyjechała do Warszawy do pracy. Pracowała jako służąca u rodziny dorożkarza Br...
-
Braun
nieznane
(dziadek / Pomagający)
Przedwojenny dorożkarz. Przed wojną był właścicielem stajni na Grzybowskiej i siedmiu dorożek. Miał żonę Różę i kilk...
-
Braun
Józef
(ojciec)
Pochodził z mocno religijnej rodziny. Ojciec miał stajnię i siedem dorożek, które wynajmował innym dorożkarzom. Matk...
Powiązane miejsca:
-
Nieznana
Jadwiga Kotowska utrzymuje rodzinę, szmuglując żywność do getta.
-
Nieznana, przy bramie getta
Jadwiga Kotowska wracała ze szmuglu z wujkiem Tolkiem; była świadkiem, jak granatowy policjant złapał go i zamordował.
-
Nieznana
Babcia Jadwigi Kotowskiej zginęła w czasie akcji, rodzina ukryła się w skrytce.
-
Okopowa, cmentarz żydowski
Wyjście na aryjską stronę przez cmentarz żydowski
-
Al. Szucha 25
W siedzibie gestapo przy Al. Szucha 25 został zamordowany Józef Szmerel vel Judkowski w lipcu 1944 roku.
- Nieznana
Powiązane wydarzenia:
- Jadwiga Kotowska była z rodziną w getcie, do którego przeprowadzil... (POMOC / długotrwała / finanse/pieniądze / pomoc w nagłych wypadkach / SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / pomoc innym Żydom) ,
- Jadwiga Kotowska wychodziła na szmugiel ze swoim wujkiem Tolkiem,... 1942 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / pomoc innym Żydom) ,
- Jadwiga Kotowska miała liczną rodzinę. Babcia po przeniesieniu do... 1941 (pomoc innym Żydom / Zagrożenie) ,
- Jadwiga Kotowska była głównym dostawcą rzeczy dla swojej rodziny,... 1940 (POMOC / długotrwała / pomoc w nagłych wypadkach / SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / pomoc innym Żydom) ,
- Dziadek Jadwigi Kotowskiej miał wóz konny, wywoził zwłoki. Wyciągn... 1942 (POMOC / jednorazowa/krótkotrwała / pomoc w nagłych wypadkach / inna pomoc / SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / Zagrożenie) ,
- Jadwiga Kotowska mieszkała po aryjskiej stronie u swojej przybrane... 1943 (POMOC / Denuncjacja / finanse/pieniądze / pomoc w nagłych wypadkach / inna pomoc / Zagrożenie) ,
- Józef Braun kupił metrykę dla swojej córki Jadwigi i wyprowadził j... 1943 (POMOC / jednorazowa/krótkotrwała / Zagrożenie) ,
- Jadwiga Kotowska mieszkała po aryjskiej stronie u swojej przybrane... 1943 (POMOC / nieodpłatna / pomoc w nagłych wypadkach / SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / Zagrożenie) ,
-
Nieznane [granatowy policjant]
(Znajomy)