Imię: Stanisław Nazwisko: Holckener

  • TAK
  • Mężczyzna
  • Stanisław
  • Holckener
  • 1905-11-02
  • Tak
  • Z Warszawy
  • ul. nieznana
  • getto ul. Muranowska; Ciepła; Pawiak; obóz pracy na Podskarbińskiej; Ciepła
  • Żyd
  • inna, na powierzchni, piwnica, w mieszkaniu
  • Służył w Wojsku Polskim w latach 1918-20, kawaler Krzyża Walecznych i dwóch krzyży zasługi. Przed wojną miał kinoteatr "Foruns" w Warszawie. Od września 1942 r. pracował jako kierownik bloku firmy Rohstofstelle. 18 stycznia 1943 r., o 4-tej nad ranem getto zostało okrążone przez żandarmerię polową. O 5-tej, furmani z firmy Rohstofstelle zawiadomili o tym Stanisława Holckenera, a ten zawiadomił mieszkańców i polecił im ukryć się. Sam ukrył się z żoną w piwnicy pod stajnią, razem z 70-cioma innymi osobami. Schron nie został odkryty. Postanowił wtedy, ze trzeba wyjść z getta. Skontaktował się z dozorcą domu, w którym mieścił się wcześniej jego kino-teatr. Z getta wyszedł (z żoną) 31 stycznia, przez tajne przejście z Niskiej na Okopową. Znajomy dozorca domu przenocował ich, a później polecił im tymczasowe miejsce u kolegi na ul. Ciepłej, w remontowanym mieszkaniu. Holcnekerom nie podobało, okazało się, że właścicielami jest żydowskie małżeństwo, w oknach nie było szyb, na podłodze był gruz. Zaczęli szukać czegoś innego. Zwrócił się do byłego mechanika w teatrze, Kazimierza Kamińskiego. Kamiński zgodził się ich przyjąć za opłatą 1200 zł miesięcznie, a wcześniej, w ciągu dwóch dni, miał zabrać ich rzeczy z ul. Ciepłej i przenieść do siebie na Freta 33. Jednak później nie stawił się na umówione spotkanie, nie oddał rzeczy, ale za to doniósł na policję. 13 kwietnia 1943 r. Holckener został aresztowany w bramie domu na Freta, zaprowadzony Komisariat na ul. Bednarskiej 7. Zastępcą komisarza był tam st. sierż. Stodulski, znajomy Holckenera, który bał się tych dwóch policjantów. Byli oni zasłużeni w wyłapywaniu Żydów. Nie odesłał jednak Holckenera na Al. Szucha, ale wysłał go na Żelazną 101, do siedziby Befehlsstelle. Następnego dnia Niemcy poszukiwali jego żony, również wydanej przez Kamińskich, która została na Ciepłej. Holckenerowi na Żelaznej pomógł obwodowy Marcel Czapliński, który nie przekazał przełożonym notatki policjantów o próbie ich przekupienia. Zameldował niemieckiemu oficerowi, że Holckener został złapany na ulicy kiedy odłączył się od grupy robotników firmy "Rohstof Stelle", żeby kupić chleb. Holckener trafił na 3 dni do aresztu w piwnicy budynku, a później został przewieziony na Pawiak. Trafił do celi nr 257, dla Żydów skazanych na likwidację. 24 kwietnia 1943 r. Niemcy wyprowadzili na dziedziniec Pawiaka więźniów z celi 257 i zaprowadzili ich na Umschlagplatz. Został umieszczony na I piętrze budynku, postanowił uciekać. Razem z kilkoma osobami przebijał mur z ubikacji na I piętrze do Werterfassung na ul. Niskiej, ale z niego nie skorzystali. Trzeciego dnia Holckener był już bardzo osłabiony. Czwartego dnia zostały podstawione wagony towarowe. Przed wejściem do wagonów został wybrany do pracy w Ostbahn przez Toebbensa, który osobiście zrobił selekcję na dziedzińcu. Wieczorem 28 kwietnia doszedł, razem z innymi wybranymi, do baraków na Podskarbińską. Pracował ciężko przy rozładunku wagonów, do jedzenia dostawał dziennie 1/4 chleba i wodnistą zupę. Postanowił uciekać. Po 14 dniach pracy znalazł sposobność. 12 maja pracował na dworcu Wileńskim. Udało mu się wyjść na ulicę. W kieszeni miał kapelusz, który założył, wsiadł do tramwaju i wrócił na Ciepłą. Nie miał z czego żyć. Poprosił przyjaciela (nazwisko nieznane), który znał Kazimierza Kamińskiego, o odebranie od niego rzeczy, które zagarnął. Przyjacielowi nie udało się, ale następnego dnia przyszli do niego ci sami policjanci, którzy aresztowali Stanisława i poszukiwali jego żony na Ciepłej. Przychodzili jeszcze kilkakrotnie w poszukiwaniu u niego Żydów i uprzedzali go, żeby się do tej sprawy nie wtrącał.

  • po powstaniu w getcie, powstanie w getcie, w getcie, wysiedlenie
  • działania Niemców
  • atmosfera, inteligencja, kryjówka, mieszkaniowe, placówki, policja polska, próby ratunku, robotnicy, selekcja, strona aryjska, twórcy, więzienie, wokół autora, wyjście z getta, Żydzi
  • Wspomnienia/relacja St. Holckenera urywa się wiosną lub latem 1943 r. Została spisana podczas wojny na prośbę Hersza Wassera. W zbiorach Getto Fighters House znajduje się oświadczenie z 18.02.1947 r. (sygn. 40676), o pobycie Holckenera na Pawiaku w kwietniu 1943 r.
    Holckener ukrywał się razem ze Stanisławem Gombińskim, Dawidem Weintraubem i Eliezerem (Lutkiem) Hirszbergiem - wiadomość od A. Haskiej.

  • Adres Komisariatu pochodzi z Mazowieckiej Biblioteki Cyfrowej. http://mbc.cyfrowemazowsze.pl/dlibra/plain-content?id=9416