Bryskiera przydzielono jako inżyniera spawacza...

Bryskiera przydzielono jako inżyniera spawacza do warsztatu ślusarskiego. Oddział ten nie był pod bezpośrednim nadzorem SS, lecz cywilów Volksdeutschów i Polaków. Kierownikiem warsztatów był Volksdeutsch Paucha, a jego zastępcą Volksdeutsch Roman. W baraku były warsztaty spawania, kuźnia, ślusarnie, blacharnia, warsztat mechaniczny. Za każdy dział odpowiedzialny był tzw. Vorarbeiter, przodownik, Polak, nad przodownikami był również Polak, majster Goluch. Ogólny nadzór nad wymienionymi sprawował zastępca kierownika Roman, szczególnie gorliwy i brutalny.
W warsztacie panowały względnie dobre warunki i praca nie była bardzo ciężka. Po pewnym czasie okazało się, że Bryskier, jak każdy inny więzień, musi zapłacić wkupne, aby móc zostać w warsztacie. Stanowiło to dla autora duży problem, ponieważ niczego nie posiadał i nie mógł liczyć na niczyją pomoc. Udało mu się zyskać kilka dni zwłoki, a w tym czasie okazał się bardzo przydatnym pracownikiem, tak, że majster Polak wstawił się za nim. Bryskier mógł więc pozostać w warsztacie, mimo że nie uiścił wkupnego.
Warsztaty mieściły się w baraku, którego ściany stanowił mur pruski, dł. hali wynosiła ok. 100 m , szer. ok. 12 m, budynek posiadał duże okna.

Żydzi pod swastyką czyli getto w Warszawie w XX-tym wieku
w Archiwum ŻIH; Sygn. 302/90

Henryk Bryskier (Władysław Janowski)
3 VII 1899 Warszawa-18 X 1945 Warszawa
s. Juliana i Sury

Początki okupacji niemieckiej w Warszawie. Wprowadzenie przepisów antyżydowskich, wywłaszczenie przedsiębiorstw żydowskich. Działalność żydowskich organizacji społecznych. Powstanie i organizacja Judenratu. Warunki życia w getcie.
[brak znacznej części pamiętnika, dotyczącej życia w getcie i działalności społecznej autora].
Akcja likwidacyjna latem 1942 r., selekcje, organizacja szopów (autor znalazł się w szopie Brauera), budowa schronów. Relacja uciekiniera z Treblinki. Powstanie w getcie. Autor został wywieziony do Lublina i przebywał w obozie koncentracyjnym przy ul. Lipowej. Warunki życia w obozie.

Autor pamiętnika był inżynierem, działaczem społecznym w getcie warszawskim. Pamiętnik został spisany w Warszawie, w ukryciu, w latach 1943-1944. Wskutek zmiany kryjówki autor nie mógł kontynuować pracy i opisać swej ucieczki z obozu koncentracyjnego. W maju 1944 r. ukrył rękopis na Pradze. Po wyzwoleniu dyr. departamentu w Ministerstwie Przemysłu i Handlu. Jego córka przekazała pamiętnik w 1947 r. do Żydowskiej Komisji Historycznej.
Do pamiętnika dołączono fragmentaryczny odpis przygotowany do druku przez Adama Rutkowskiego (39 s.), spis treści całości pamiętnika (9 s., zawierające opis ponad 600 s. rękopisu) oraz list córki autora, Jadwigi Bryskier-Shalit z 18 IV 1964 r. (5 s.), zawierający informacje o autorze i o okolicznościach powstania pamiętnika.
Publikacja: H. Bryskier, Żydzi pod swastyką czyli getto w Warszawie, „Biuletyn ŻIH”, nr 62 (1967), s. 77-99, nr 67 (1968), s. 109-132 (fragmenty); Pamiętniki z getta warszawskiego, Warszawa 1993, s. 101-104, 125-129, 145-147 (fragmenty).

<br><br>
<br><b>Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego</b>
<br>ul. Tłomackie 3/5
<br>00-090 Warszawa
<br>tel. (48) (22) 827 92 21, fax: (48)(22) 827 83 72
<br>email: secretary@jewishinstitute.org.pl
<br>http://www.jewishinstitute.org.pl/