Given name: Helena Family name: Damska
- NO
- Female
- Helena
- Damska
- Szymańska
- 1902-11-07
- Pomiechowo
- Yes
- From Warsaw
- Praga
- ul. Czynszowa 6
- Polish
- on surface
- other danger, on a street, in an apartment
-
Damscy mieszkają w Warszawie. Helena zajmuje się domem, jej mąż Józef pracuje w Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych. Mają nastoletniego syna Stefana. W 1942 kolega z pracy Józefa – Tadeusz Głowacki – zwierza mu się, że mieszka u niego córka żydowskiej znajomej, Beli Wołkowicz. Prosi Józefa o pomoc w znalezieniu dla niej nowego schronienia. „Mąż mnie pytał czy ja się zgadzam przyjąć ją do siebie i oczywiście się zgodziłam. Na drugi dzień Tadeusz Głowacki przyszedł z mężem i przyniósł tę małą i tak się mała została u nas. Miała wtedy 20 miesięcy”. Dziewczynka, Estera Wołkowicz, przebywa u Damskich pod nazwiskiem Eugenia Kowalska, a domownicy nazywają ją Guga. Stefan bawi się z dziewczynką i traktuje ją jak rodzoną siostrę. Na pytania zadawane przez sąsiadów i znajomych oraz uczestników tajnych kompletów odbywających się w ich mieszkaniu, Damscy odpowiadają, że Guga jest córką siostry Heleny, zabranej do obozu. „Nie miałam kłopotów z sąsiadami. Uwierzyli w opowiadanie, albo nie chcieli mieszać się w moje sprawy”. Matka dziewczynki – Bela, ukrywa się na Żoliborzu. Guga prawie nie opuszcza mieszkania. Czasami wieczorami Helena zabiera się ją na krótki spacer. Kilka razy jadą do matki na Żoliborz, ale ludzie w tramwaju komentują wygląd Estery. Helena pomaga też Rozenbergom – dawnym sąsiadom, pięcioosobowej rodzinie żydowskiej zamkniętej w getcie. Po wojnie Bela zgłasza się po Esterę; dziewczynka nie poznaje matki, niechętnie rozstaje się z Heleną. Bela i Estera wyjeżdżają do Łodzi, a w 1950 emigrują do Izraela. Helena odwiedza je w Izraelu w 1966 roku. W 1979 Helena i Józef Damscy dostają tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Helena umiera w 1982.
Helena Damska pomagała swoim przedwojennym sąsiadom z kamienicy na Czynszowej, 5-osobowej rodzinie Rozenbergów, przesiedlonej do getta. Odwiedzała ich, wyskakując w biegu z tramwaju, i przynosiła żywność. Starsza córka Rozenbergów Renia przekradała się z getta i przychodziła do niej. Cała rodzina Rozenbergów została wysłana do obozu.
Później ukrywała Czecha-uciekiniera i 20-miesięczną Esterę jako Gienię Kowalską. - Germans operations, Poles operations, housing, help, blackmail, "szmalcownictwo", private/everyday life
- antisemitism, atmosphere , children, Gestapo/gendarmerie, hosts, other help, communication, Polish underground movement , contacts with other Jews , costs, The Righteous Medal , long-lasting help, individual help , housing assistence , material help , acquaintances
-
Relacja Heleny Damskiej w „Ten jest z ojczyzny mojej”, s. 574-575
-
Relacja Heleny Damskiej w „Ten jest z ojczyzny mojej”.
- 574-575
-
Related people:
-
Damski
Józef
(husband)
Pracuje w Wytwórni Papierów Wartościowych. Mieszka z żoną Heleną i nastoletnim synem Stefanem na Pradze. W 1942 jego...
-
Głowacki
Tadeusz
(Acquaintance)
Pracuje w Wytwórni Papierów Wartościowych. W 1942 odbiera od swojej żydowskiej znajomej z getta 20-miesięczną dziewc...
-
Wołkowicz
Bela
(Acquaintance / Person who is aided )
W czasie okupacji jest w getcie. W 1942 przekazuje swoją niespełna dwuletnią córeczkę, Esterę, znajomemu, Tadeuszowi...
-
nieznane
Pasażer w tramwaju
(Stranger)
Patrząc na Esterę Wołkowicz, którą Helena Damska wiezie do matki na Żoliborz, odzywa się „– Och, jaka ładna Żydówecz...
-
Schnal
Estera
(Acquaintance / Neighbor / Person who is aided )
Córka Beli Wołkowicz. Bela jest w getcie, przekazuje jednak małą Esterę znajomemu, Tadeuszowi Głowackiemu, który pra...
-
nieznane
Gestapowiec
(Stranger)
Jeden z Niemców, biorących udział w łapance na Pradze. Robi rewizję w mieszkaniu Damskich. Helena Damska leży chora...
-
nieznane
Szmalcownik
(Stranger)
Śledzi Helenę Damską; wchodzi za nią do jej kamienicy, idzie za nią po schodach. Helena sądzi początkowo, że może id...
-
Damski
Stefan
(son)
W czasie okupacji jego rodzice – Helena i Józef – dają schronienie dziewczynce, wziętej od matki z getta przez koleg...
-
Rozenberg
Renia
(Acquaintance / Person who is aided )
Przed wojną rodzina Rozenbergów mieszkała na ul. Czynszowej. Gdy znaleźli się w getcie, ich dawna sąsiadka, Helena D...
-
Rozenberg
Rodzina
(Acquaintance / Person who is aided )
Przed wojną rodzina Rozenbergów mieszkała na ul. Czynszowej. Gdy znaleźli się w getcie, ich dawna sąsiadka, Helena D...
-
Czech - uciekinier
Nieznane
(Stranger / Person who is aided )
Przez jakiś czas ukrywał się u Heleny Damskiej, ale postanowił odejść ze względu na grożące mu niebezpieczeństwo.W m...
-
Wołkowicz
Ester
(Stranger / Person who is aided )
Trzyletnia córeczka Beli Wołkowicz, którą matka przekazała przez mur getta w ręce Tadeusza Głowackiego, a później He...
Related places:
-
nieznana
Helena Damska wiezie Esterę Wołkowicz na Żoliborz.
-
Czynszowa
Po wyzwoleniu Bela Wołkowicz wróciła do Warszawy i w mieszkaniu pani Damskiej przy ul. Czynszowej odnalazła swoją có...
-
Czynszowa
Mieszkanie Heleny Damskiej, która pomagała swoim sąsiadom Rozenbergom przeniesionym do getta.Później ukrywała Czecha...
Related events:
- W 1942 Tadeusz Głowacki – kolega z pracy Józefa Damskiego – zwierz... 1942 (Help / Blackmail/"Szmalcowanie" / long-lasting / housing/hiding place / emergency help / other help / at home) ,
- Helena Damska wiezie Esterę na Żoliborz, do matki, Beli Wołkowicz.... (Help / one-off/short-lasting / long-lasting / housing/hiding place / emergency help / other help / Danger) ,
- Jest obława, Niemcy wyciągają ludzi z domów. Helena Damska leży ch... (Help / one-off/short-lasting / long-lasting / housing/hiding place / emergency help / Danger) ,
- Helena Damska wraca z miasta. Orientuje się, że po schodach wchodz... (Blackmail/"Szmalcowanie" / at home / Danger) ,
- Helena Damska pomagała swoim przedwojennym sąsiadom z kamienicy na... 1940 (Help / long-lasting / other help) ,
- Helena Damska przyjęła do siebie uciekiniera, czeskiego Żyda, któr... (Help / one-off/short-lasting / housing/hiding place) ,
- Helena Damska przyjęła do siebie 20-miesięczną dziewczynkę, Esterę... (Help / long-lasting / housing/hiding place / documents) ,
-
Damski
Józef
(husband)