Given name: Ewa Family name: Schneidler (Schmeidler)

  • NO
  • Female
  • Ewa
  • Schneidler (Schmeidler)
  • Laufer
  • Ewa Smajdor
  • 1911-05-13
  • Zator
  • Yes
  • Not in Warsaw
  • Zator, Krzeszowice
  • Skawina, Włochy: ul. Słowackiego (obecnie Rybnicka), Franciszków pod Radziwiłłowem Mazowieckim, Izrael: Herzlstr. No 112, Riszon le-Cijjon
  • Jewish
  • good
  • higher
  • on surface
  • valuables, real estate, money
  • delation/denunciation, looting, other danger, recognition, in an apartment
  • Rodzice Ewy (Chaim i Fejga z domu Edelman) prowadzą sklep w Krzeszowicach. Od 1929 Ewa studiuje medycynę w Pradze czeskiej, następnie nauki humanistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1932 wychodzi za mąż za Lothara Schneidlera, właściciela fabryki materiałów budowlanych. Mają dwoje dzieci: Edith (ur. 1937) i Eryka (ur. 1939). Ewa publikuje poezje na łamach Wiadomości Literackich, koresponduje ze skamandrytami.

    Po wkroczeniu Niemców fabryka Lothara Schneidlera dostaje się pod zarząd Treuhändera, Herberta Marii Wagnera. Pomaga on Schneidlerom, m.in. uprzedzając o akcjach likwidacyjnych. Jednak w lipcu 1942 Ewa, jej rodzice i dzieci zostają wywiezieni do getta w Skawinie, Ewa jest świadkiem selekcji i  akcji rozstrzelania Żydów w lesie pod Tyńcem. Ginie tam także część jej rodziny. W Skawinie Ewa poddaje się operacji nosa. Dzięki pomocy profesora Kazimierza Wyki dostaje aryjskie papiery dla całej rodziny. Jej ojciec nie chce opuszczać getta. Dzięki pomocy znajomych Ewa z matką ucieka do Warszawy, jej dzieci także tam docierają pod opieką dwóch harcerek.

    Ewa znajduje schronienie we Włochach pod Warszawą, u znajomej profesora Wyki, Kazimiery Goryńskiej. Wyprowadza się od Goryńskiej z powodu podejrzliwości dozorczyni, mieszka z matką w pensjonacie na ul. Chmielnej. Panuje tam nerwowa atmosfera, co noc szuka się Żydów.

    Goryńska pomaga Ewie znaleźć mieszkanie we Włochach, przy ul. Słowackiego, gdzie Ewa uzyskuje meldunek. Docierają do niej mąż, brat i dzieci. Podają się za uchodźców z poznańskiego.

    Mąż Ewy, Lothar, pracuje jako kierownik biura hurtowni szkła i sprzętu sportowego, której właścicielem jest Volksdeutsch, Schindler. Mieszkają we Włochach do czerwca 1944. Wyjeżdżają do Franciszkowa pod Radziwiłłowem Mazowieckim. Tam w lutym 1945 Ewa przeżywa napad oddziału AK. Mężczyźni twierdzą, że dostali nakaz likwidacji męża i brata Ewy, jako Volksdeutschów. Mąż i brat są w tym czasie w Warszawie. Bandyci okradają Ewę i jej rodzinę z całego dobytku, Ewę zabierają ze sobą. Wywożą ją do odległego lasu. Tam jeden z nich idzie z nią na bok, udaje egzekucję i puszcza Ewę wolno. Ewa wraca do domu. Okoliczności napadu nie udaje się wyjaśnić.

    Ewa z rodziną wraca do Krzeszowic, odzyskuje część majątku. W 1950 wyjeżdża do Izraela. Mieszka w Riszon le-Cijjon, pracuje w Tel Avivie.

  • Germans operations, Poles operations, housing, help, private/everyday life
  • antisemitism, atmosphere , children, other help, contacts with other Jews , individual help , one-off help, housing assistence , outside of Warsaw, with Aryan documents , acquaintances
  • str. 4 - 5, 24 - 34