Imię: Alina Nazwisko: Margolis-Edelman
- NIE
- Kobieta
- Alina
- Margolis-Edelman
- Margolis
- Alicja Zacharczyk
- 1932-04-18
- w innych źródłach 1922 r.
- Łódź
- Tak
- Spoza Warszawy
- Łódź ul. Przejazd
- Warszawa ul. Mokotowska 2; Ceglana (getto); Mariańska 1 (getto); Gęsia 7 (getto); Twarda; Wilcza 10; Różana; Grodzisk
- Żyd
- dobry
-
Córka Aleksandra Margolisa i Anny z domu Markson. Matka była piękną kobietą, zrobiła maturę w Petersburgu, studia medyczne w Bonn. Była pediatrą, a później ftyzjatrą, pracowała w szpitalu im. Anny Marii w Łodzi. Miała gabinet Rtg w pokoju, w którym mieszkała Alina. Ojciec, internista, był dyrektorem szpitala na Radogoszczy, członkiem komitetu centralnego Bundu i ławnikiem do spraw zdrowia w magistracie. Rodzice mieli ślub cywilny, który wzięli w Katowicach, bo było to jedyne miasto, w którym można było wziąć ślub bez wcześniejszego ślubu religijnego. Alina miała brata Janka. Rodzice mówili po polsku. Byli zamożni, mieli samochód, wyjeżdżali na wakacje za granicę, w domu była niania i gosposia. Niania, wcześniej pomoc pielęgniarki w szpitalu ojca, prowadzała Alinę do kościoła, gdzie Alina za tygodniówkę kupowała żywoty świętych. Kiedyś kupiła Biblię, którą spaliła w piecu w zemście za wykluczenie jej z zuchów, z powodu pochodzenia. Dzieci jeździły latem z nianią na wieś pod Łask. W chałupie chłopa wisiały obrazy religijne, pod którymi niania kazała Ali odmawiać modlitwy. Chodziła do szkoły miejskiego magistratu socjalistycznego, była tam jedyną Żydówką, nie zetknęła się z antysemityzmem. Nie zdążyła pójść do gimnazjum prywatnego Janiny Czapczyńskiej. Po wybuchu wojny, dyrektor powiedział, że Niemcy nie chcą Żydów w szkole. W listopadzie 1939 r. aresztowano ojca, trafił do obozu w Radogoszczy, został rozstrzelany. Matka wysłała Alę i Janka do Warszawy, do swojej siostry, Heleny Fiszkaut, na Mokotowską. Ciotka gotowała obiady i sprzedawała je przez okno. Dzieci zbierały na ulicy węgiel, który spadł z wozów. Ala poszła na tajne komplety. Anna Margolis przyjechała do Warszawy tuż przed przeprowadzką do getta. W getcie zamieszkali w przechodnim pokoju na Ceglanej. Matka zaczęła pracę w szpitalu na Śliskiej, a Alinę posłała do szkoły pielęgniarskiej, która przeniosła się ze szpitala na Czystem do getta. Szkoła mieściła się na Mariańskiej, a dyrektorką szkoły była Luba Blum. Alina zamieszkała w szkolnym internacie. Po zamknięciu małego getta, szkoła przeniosła się na Gęsią, razem ze szpitalem i wszystkimi pracownikami szpitala. Alina mieszkała z matką i ok. 20 osobami w jednym pokoju. W czasie akcji likwidacyjnej na Gęsiej, Alina ukrywała się w schowku za szafą. Pewnego razu, została złapana na ulicy i trafiła na Umschlagplatz. Wtedy szpital mieścił się już na Stawki i z piętra szpitala zobaczyła ją Adina Blady, stukała w szybe okna. Alina to zobaczyła i wpadła do szpitala, uratowała się. Brata matka wysłała na aryjską stronę. Alina wyszła w lutym 1943 r. z placówką. Miała adres, i kartkę z planem, państwa Tomaszewiczów na Twardej. Była u nich kilka dni, uciekła i, z tęsknoty, wróciła do getta. Matka wysłała ją po raz drugi na aryjską stronę. Tym razem poszła do Janiny Kapuścińskiej, na ul. Wilczą 10. Tam była około 3 tygodni. Pani Kapuścinska załatwiła jej autentyczne dokumenty na nazwisko Alicja Zacharczyk i umieściła u państwa Netto, na Różanej. Pani Netto zajmowała się produkcja i sprzedażą ciastek waflowych z kajmakiem Alina jej w tym pomagała. Pewnego dnia, na ulicy spotkała Renię Frydman, która wyszła z getta i nie miała gdzie pójść. Alina zaprowadziła ją do państwa Netto. Powiedziała, że spotkała swoją koleżankę z Łodzi, Zosię, której ojciec zginął. Pani Netto powiedziała, że oczywiście Zosia może zostać u nich. Zamieszkała w pokoiku razem z Aliną. Czasami Adina Blady-Szwajger podrzucała im jakichś Żydów na przechowanie, na jedną noc. Alina nie wiedziała kiedy wyszła z getta i gdzie się ukrywa jej matka. Alina i Renia/Zosia sprzedawały ciasta pani Netto. Roznosiły też pieniądze ukrywającym się Żydom, które dostawały od Inki (Adina Blady-szwajger) i od Marysi (Bronisława Warman). Powstanie zastało ją na Okęciu, gdzie zanosiły pieniądze dla ukrywających się Żydów. Szły przez Warszawę na Miodową, do Inki. Inka miała przydział do szpitala na Miodowej, zatrudniła Alinę jako pielęgniarkę. Z powstania wyszła kanałami do Śródmieścia. Po powstaniu trafiła do Grodziska, gdzie odnalazła się cała grupa przyjaciół. Tam doczekali wyzwolenia. Alina pojechała do łodzi, do dawnego mieszkania rodziców i tam wróciła jej matka. Wyszła za mąż za Marka Edelmana. Ukończyła medycynę, studiowała też pedagogikę. Po 1968 r. wyjechała z dwojgiem dzieci, na stałe, do Francji.
- mieszkaniowe, praca, życie prywatne/życie codzienne
- konspiracja żydowska, kontakty z innymi Żydami, pomoc od Żegoty, znajomi
-
Na nagraniu Alina Margolis wyraźnie mówi, że urodziła się w 1932 r., że w chwili wybuchu wojny miała 7 lat (początek 4 kasety). W innych źródłach podany jest rok 1922, jako data jej urodzin. Alina Margolis mówi, że datę urodzin 1922 r. wpisano jej, kiedy poszła do szkoły pielęgniarskiej w getcie. Wg niej szkoła powstała trzy miesiące po zamknięciu getta, czyli w styczniu-lutym 1941 r. A więc w chwili przyjęcia do szkoły miałaby prawie 9 lat. Nawet jeśli wyglądała na starszą, to chyba jednak daty się nie zgadzają. Jeśli brała ślub z Edelmanem w 1945 r., to nie mogła mieć wtedy 13 lat. A młodszy brat był urodzony w 1928 r.
-
Powiązani ludzie:
-
Fiszhaut Gorski
Elżbieta Elizabeth
(kuzyn)
Elisabeth Gorski - Elżbieta Fiszhaut, ur. 05.11.1926 r. w Warszawie, córka Heleny z d. Markson i Jerzego Fiszhauta....
-
Fiszhaut
Helena
(kuzyn)
Córka Rebeki (Ryfki) i Haskiela (Karola) Marksonów. Po wyjściu za mąż nie pracowała. Miała dwoje dzieci, Piotra i El...
-
Margolis
Jan
(rodzeństwo)
Syn Aleksandra Margolisa i Anny z domu Markson. Matka była piękną kobietą, zrobiła maturę w Petersburgu, studia medy...
-
Margolis
Anna
(matka)
Córka Rebeki (Ryfki) i Haskiela (Karola) Marksonów. Ojciec był handlowcem, prowadził interesy z Rosją. Miała trzy si...
-
Sztajnberger (lub Sztajnberg)
Franciszka
(Obcy)
Mieszkała w jednym z dwóch pokoi na Ceglanej w getcie, razem z małym synkiem Wojtusiem. Drugi pokój zajmowała rodzin...
-
Rozowski
Welwu
(Znajomy)
Był bojowcem bundowskim. Został złapany do transportu do Treblinki, uciekł z wagonu, wrócił do getta. Na Gęsiej, gdz...
-
Tomaszewicz
nieznane
(Znajomy / Pomagający)
Lekarz medycyny, chirurg. Do niego, na Twardą, trafiła po wyjściu z getta Alina Margolis. Prof. Tomaszewicz był wcze...
-
Kapuścińska
Janina
(Obcy / Pomagający)
Żona prof. Stanisława Kapuścińskiego, dermatologa, który był w oflagu. Zaopiekowała się Aliną Margolis, po jej drugi...
-
Frydman
Renia (Zosia)
(Znajomy / Osoba, której udzielana jest pomoc)
Jej rodzice byli antykwariuszami. W getcie pracowała w szpitalu na Śliskiej, jako pomoc pielęgniarki. Spotkała tam m...
-
Orlicz-Dreszer
nieznane
(Obcy)
Żona generała, który był w oflagu. Zajmowała połowę willi na Różanej, drugą część zajmowali państwo Netto. Miała ośm...
-
Netto
nieznane
(Obcy / Pomagający)
Archtektka, żona architekta. Mieszkała z mężem i dwiema córkami na Różanej. Wczesna wiosna 1943 r. zamieszkała u nic...
-
Netto
nieznane
(Obcy / Pomagający)
Był jednym z naczelnych architektów Warszawy. Miał żonę, też architektę i dwie córki. Mieszkali w połowie willi na R...
-
nieznane
Agata
(Obcy / Osoba, której udzielana jest pomoc)
Wyjechała z rodzicami z Krakowa do Warszawy kiedy Niemcy zajęli miasto. Trafiła z rodzicami i młodszą siostrą do get...
-
nieznane
młody chłopak
(Obcy / Osoba, której udzielana jest pomoc)
Był w getcie wileńskim. Razem z innymi gromadził broń z zamysłem wyjścia z getta. Udało się, wyszli, trafili do lasu...
-
Blady-Szwajger
Adina
(Znajomy / Pomagający)
Lekarka w getcie na Śliskiej, Leszno, Gęsiej i Stawki. Wyszła z getta. Podrzucała Żydów bez możliwości noclegu, na R...
-
nieznane
dziewczynka z Częstochowy
(Obcy / Osoba, której udzielana jest pomoc)
Matka zginęła w getcie w Częstochowie. ojciec wysłał ją na wieś do jakichś ludzi. W kurteczce miała zaszyte pieniądz...
-
nieznane
piegowaty chłopak
(Obcy / Osoba, której udzielana jest pomoc)
W getcie należał do bandy młodzieży, która utraciła już wszystkich bliskich, była w niej tylko jedna dziewczyna, Maj...
-
nieznane
Maja
(Obcy / Osoba, której udzielana jest pomoc)
W getcie należała do bandy młodzieży, która utraciła już wszystkich bliskich, była jedyną dziewczyną w tej bandzie....
-
Lubetkin
Cywia
(Znajomy)
Urodziła się w 1914 r. w biednej wielodzietnej rodzinie żydowskiej w miasteczku Byteń koło Słonimia. Ojciec jej był...
-
Cukierman
Icchak (ps. Antek)
(Znajomy)
Urodzony w Wilnie. Po upadku Polski współorganizator podziemnego Hechalucu i Droru w sowieckiej strefie okupacyjnej....
-
Edelman
Marek
(Znajomy)
Wyszedł z getta kanałami, wyprowadzony, wraz z kilkudziesięcioma innymi powstańcami 10 maja 1943 r., przez Kazika Ra...
-
Fiszgrund
Julian
(Znajomy)
Znajdował się w bunkrze na Promyka. Został stamtąd wyprowadzony 15.11.1944 przez lekarzy ze szpitala PCK na Boernero...
-
Goliborska
Teodozja
(Znajomy)
Lekarka szpitala dziecięcego Bersonów i Baumanów w getcie warszawskim. Przeżyła wojnę
-
Feldman
Renia
(Przyjaciel)
Przed wojną mieszkała z rodzicami na ulicy Świętokrzyskiej, w domu w którym jej ojciec miał antykwariat. Jej rodzina...
-
Dębicka
Zofia
(Znajomy / Pomagający)
Córka Haliny z Sempołowskich i Zdzisława Zielińskiego. Od dziecka pracuje w Patronacie, organizacji założonej m.in....
-
Margolis
Anna
(RODZINA / matka)
Lekarka, żona lekarza i działacza społecznego Aleksandra Margolisa. Ma dwoje dzieci: córkę Alinę i syna Jana. Wychod...
-
Pańska
Eugenia (Ginka)
(RODZINA / kuzyn)
Córka Rebeki (Ryfki) i Haskiela (Karola) Marksonów. Miała 3 siostry (Marię, Helenę i Annę) i brata Aleksandra. Była...
-
Pańska
Wanda
(RODZINA / kuzyn)
Córka Eugenii z d. Markson i Mariana Antoniego Pańskiego. Na początku wojny ojciec wyszedł na wschód i ślad po nim z...
Powiązane miejsca:
-
Mokotowska 3
Mieszkanie Heleny Fiszkaut, siostry Anny Margolis, w którym zamieszkali Anna i Janek Margolisowie, po przyjeździe z...
-
Ceglana
Dwupokojowe mieszkanie na Ceglanej. W przechodnim pokoju mieszkała Anna Margolis z córką Aliną i synem Jankiem.
-
Mariańska 1
W budynku na Mariańskiej mieściła się szkoła pielęgniarska, przeniesiona ze szpitala na Czystem do getta. Utworzona...
-
Gęsia 7
Dwa budynki obok siebie. Szkoła pielęgniarska przeniesiona z Mariańskiej, po likwidacji małego getta i szpital przen...
-
Twarda
Mieszkanie prof. Tomaszewicza i jego żony na Twardej, do którego przyszła Alina Margolis po wyjściu z getta.
-
Wilcza 10
Mieszkanie prof. Stanisława Kapuścińskiego i jego żony Janiny, do którego przyszła Alina Margolis po drugim wyjściu...
-
Warszawa ul. nieznana
Ulica, na której Alina Margolis spotkała koleżankę z getta- Renię Frydman.
-
Różana
Mieszkanie architektów, państwa Netto, w dwurodzinnej willi, do którego trafiła, wczesną wiosną 1943 r. Alina Margol...
-
Grodzisk Mazowiecki ul. nieznana
Mieszkanie wynajęte na piętrze małego domku, w którym na parterze mieścił się oddział żandarmerii. Tam, po powstaniu...
-
Orzechowska 1
Zofia Dębicka, mieszkające z nią krewne i przyjaciele wspierają organizacje konspiracyjne, ukrywają potrzebujących s...
-
[Szpital w getcie]
Szpital koło Umschlagplatzu
Powiązane wydarzenia:
- Kiedy Alina i Janek Margolisowie przyjechałi z Łodzi do Warszawy,... 1939 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / mieszkanie/kryjówka) ,
- Do dwupokojowego mieszkania na Ceglanej w getcie, do przechodniego... 1940 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / mieszkanie/kryjówka) ,
- W budynku na Mariańskiej mieściła się szkoła pielęgniarska, przeni... (mieszkanie/kryjówka) ,
- Po likwidacji małego getta, szkołę pielęgniarską, z Mariańskiej, i... 1942 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / praca / mieszkanie/kryjówka) ,
- Do prof. Tomaszewicza i jego żony, na Twardą, przyszła Alina Margo... (POMOC / jednorazowa/krótkotrwała / mieszkanie/kryjówka) ,
- Kiedy Alina Margolis wyszła z getta po raz drugi, poszła na Wilczą... (POMOC / nieodpłatna / mieszkanie/kryjówka) ,
- Kiedy Alina Margolis chodziła po ulicach roznosząc ciastka produko... 1943 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / mieszkanie/kryjówka) ,
- Wczesną wiosną 1943 r. Alina Margolis trafiła do mieszkania archit... (POMOC / długotrwała / mieszkanie/kryjówka) ,
- W mieszkanie wynajętym na piętrze małego domku, w którym na parter... 1944 (SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW / mieszkanie/kryjówka) ,
- Anna Margolis ma dwoje dzieci: jej syn Janek jest w internacie, od... 1943 (POMOC / jednorazowa/krótkotrwała / inna pomoc / SAMODZIELNE DZIAŁANIA ŻYDÓW) ,
- Anna Margolis pracowała w szpitalu koło Umschlagplatzu jako lekarz... 1942 ,
-
Fiszhaut Gorski
Elżbieta Elizabeth
(kuzyn)