Relacja O3/3814; w Archiwum Yad Vashem

Autor, rocznik 1927, przed wojną mieszkał w Warszawie. Jego ojciec był malarzem. Po utworzeniu getta rodzina Gradusów zamieszkała na Ogrodowej 42. Dwójka rodzeństwa autora - półtoraroczna siostra i czteroletni brat - zmarła. Dzięki pomocy kolegi ze strony aryjskiej Maks zaczął parać się szmuglem żywności. Podczas jednej z wypraw za mur uciekł poza miasto, do Kołbieli, gdzie przebywał kilka dni. Wrócił do Warszawy; ukrywał się u kolegi i jego rodziny. Uciekając przed policją niemiecką, trafił do Falenicy, a następnie znów do Kołbieli. Stamtąd ruszył w stronę Lublina w poszukiwaniu brata; dotarł do Piasków Lubelskich. W niedalekiej wsi ukrywał się u rodziny Pietrzyków jako Jan Sitarski. Zachorował na tyfus. Gospodarzy zaczął szantażować sąsiad: Maks Gradus ukrywał się następnie m.in. w Wygnanowicach i Choinach. Prawdopodobnie w 1943 roku wstąpił do partyzantki. Po wyzwoleniu ukończył szkołę podoficerską. W 1946 roku wyjechał do Izraela. Z najbliższej rodziny nikt nie przeżył. Relacja nadesłana w 1976 roku na konkurs.