Kilkuletni Józef Reich, pod nazwiskiem Józef R...

Kilkuletni Józef Reich, pod nazwiskiem Józef Raj, po przyjeździe do Warszawy został umieszczony u obcych ludzi na Grochowie, w domu z dziurawym dachem. Całe dnie musiał leżeć ukryty w łóżku, bo do domu przychodziło wiele osób. Po jakimś czasie został przeniesiony do innego domu. Tam był zamykany sam na cały dzień. Zabrała go stamtąd matka i oddała go pod opiekę starszej wysokiej kobiecie, u której był trzy miesiące. Nazywał się u niej Józef Śniegocki i uchodził za jej krewnego, nazywał ją ciotką. Kobieta była dla niego dobra, pozwalała mu wychodzić na podwórze, zabierała do sklepu, wysyłała na bazar. Po miesiącu został rozpoznany jako żydowskie dziecko. Musiał zostawać w domu, a dzieci sąsiadów podchodziły pod drzwi i wyzywały do od Żydów. Mógł mówić tylko szeptem, musiał udawać, że go nie ma u kobiety. Zaczął się bać. Pewnego dnia była rewizja w całym domu, którą przesiedział w skrzyni na węgiel. Zabrała go matka do mieszkania, w którym sama się ukrywała. Tam musiał do niej mówić "pani", i znów siedzieć cicho cały dzień. Wieczorami matka wyprowadzała go na spacer. Po miesiącu musieli opuścić mieszkanie. Zamieszkali w małym, całkowicie zastawionym meblami pokoju w pobliżu getta. Tam też musiał być cicho, dnie spędzał na kanapie za kredensem. Wieczorami wyglądał przez okno. Pewnego dnia zauważył go sklepikarz. Po dwóch dniach przyszło gestapo. Był wtedy z matką na spacerze, więc ocaleli. Tułał się później, przerzucany z miejsca na miejsce. Pewnego razu, na Żoliborzu gdzie mieszkał dłuższy czas, Niemcy zrobili blokadę budynku. Gospodyni kazała mu wyjść na spacer ze swoją córką. Dzięki temu się uratował, bo Niemcy zabrali z budynku wielu Żydów. Gospodyni oddała go do znajomej folksdojczki, która zabroniła matce go odwiedzać. Zamykała go w szafie lub łazience, a często zostawiała samego w domu, bez jedzenia, na długo. Wreszcie zabrali go rodzice, zamieszkał z matką i razem doczekali powstania warszawskiego.