Given name: Henryk Family name: Borman
- YES
- Male
- Henryk
- Borman
- Henryk Stanisław Bermian
- Yes
- From Warsaw
- Old Town, Midtown
- Franciszkańska 6a
- getto warszawskie; Chłodna 2; Czarna Struga; Muranowska 14;
- Jewish
- higher
- basement, in an apartment
-
Inżynier, absolwent Politechniki Warszawskiej. W 1937 r. ożenił się z Haliną Mandelbaum i zamieszkał z jej rodziną. Razem trafili do getta, na ul. Chłodną. W getcie znalazł pracę jako inżynier w szopie galwanicznym (?) inż. Serkowskiego, na Nowolipiu. W czasie wysiedlenia, na piętrze powstał szop krawiecki. Pracowały w nim kobiety, m. in. jego żona, matka i teściowa. Po kilku selekcjach, Serkowski zasugerował mu ucieczkę z getta. Oboje z żoną pożyczyli przepustki od polskich robotników i wyszli przez wachę od strony Żelaznej. Dotarli do pokoju na Żelaznej, w którym mieściło się biuro Serkowskiego. Po kilku godzinach, jedna z pracownic Serkowskiego, zaoferowała im miejsce u swojego krewnego w Czarnej Strudze, który nie znał pochodzenia swoich lokatorów. Ale chłop nie miał miejsca w chałupie i umieścił ich w stodole, w której przetrwali dwa tygodnie. Wrócili do Warszawy. Znaleźli mieszkanie na Muranowskiej 14. Ich znajomy Tarkowski, pracownik fabryki Serkowskiego, pomagał im załatwić dokumenty i meldunek. Poradził im, żeby na podstawie wyrobionych metryk, wzięli ślub kościelny. Inni znajomi nauczyli ich jak maja się podczas ślubu zachowywać. Dzięki temu dostali oryginalne dokumenty. Henryk szukał pracy. Poszedł do swojego dawnego wykładowcy z Politechniki, a ten polecił go prof. Dąbrowskiemu. Dąbrowski był naczelnym dyrektorem Instytutu Fermentacyjnego. Henryk dostał pracę instruktora gorzelnianego. Jeździł do majątków rolnych i nadzorował gorzelnie. Miał kenkartę, która gwarantowała mu nietykalność. Przemysł gorzelniczy był bardzo ważny dla Niemców. Zapuścił wąsy, żeby ukryć swój lekko semicki wygląd. Ponieważ właściciele majątków nie chcieli oddawać wszystkiego Niemcom, prowadził podwójną buchalterię, za co dostawał od nich wynagrodzenie. Przywoził do domu różne produkty, dostawał też paczki na adres Instytutu. Zimą 1943 r. widział z okien pokoju greckich i włoskich Żydów przyprowadzanych z więzienia na Gęsiej do getta. Halina i właścicielka mieszkania rzucały z okna chleb za mur. Henryk zbierał papierosy, rozrywał bibułkę, a zgromadzony tytoń owinięty w gazetę też rzucał na teren getta. Pewnego dnia zauważył to strażnik niemiecki i, przy pomocy gestów, zagroził rozstrzelaniem. Przestraszyli się i przestali tej pomocy. Pewnego dnia Niemcy nakazali przeprowadzenie badań lekarskich pracowników Instytutu. Henryk nie wiedział co robić, bał się rozebrać. Szczęśliwie, Henrykowi udało się załatwić sobie wyjazd służbowy w tych dniach. Później znajomy żony załatwił mu operację napletka, przeprowadzoną przez lekarza w domu. Bez znieczulenia. Kiedy Henryk został wezwany na Gestapo w al. Szucha. Wezwanie przyjęła telefonicznie dyżurna, było to w sobotę. W poniedziałek Henryk powiedział o tym niemieckiemu komisarzowi Instytutu. Ten poszedł na Gestapo razem z nim, oburzony, że wcześniej się z nim nie porozumiano, że w sobotę, że został poderwany jego prestiż itp. Oczywiście Henryk został przeproszony "za pomyłkę". W 1944 r. Halina znów zaszła w ciążę. Kiedy wybuchło powstanie warszawskie schronił się z żoną w schronie na Mławskiej. Później byli na Franciszkańskiej. Po powstaniu zostali zawiezieni do obozu w Pruszkowie. Stamtąd trafili do Piotrkowa, a Halina w listopadzie urodziła córkę. Dostali pokój w Piotrkowie. Musieli, jako aryjczycy, ochrzcić córkę, która dostała na imię Maria Małgorzata (obecnie Margalit). Doczekali wyzwolenia. Po wojnie, w 1957 r. wyjechali do Izraela. Henryk zmarł w 1965 r.
- Warsaw Ghetto Uprising, 1943, Warsaw uprising, 1944, outside of the ghetto, in the ghetto, deportation
- German operations
- children, Intelligentsia, engineer, housing, survivors, the 'Aryan' side, Shops, escaping the ghetto
-
Related sources:
-
Related people:
-
Becker
nieznane
(in-law)
Przed wojną właściciel fabryki trykotażu na Lesznie. Fabrykę zabrali mu Niemcy, ale pracował w niej nadal jako dorad...
-
Mandelbaum
Sara
(in-law)
Przedszkolanka. W 1938 r. wyszła za mąż za Josefa Mandelbauma. Zamieszkała z jego rodziną. 1 września 1939 r. urodzi...
-
Mandelbaum
Rysio
(in-law)
Syn Josefa i Sary. W lecie 1942 r. jego ojciec załatwił wydostanie go z getta. Trafił do Milanówka, do domu jednej z...
-
Mandelbaum
Josef
(in-law)
Syn Eliasza i Chany z domu Becker. Miał dwie siostry, Felicję i Halinę. Ojciec miał magiel elektryczny. Josef ożenił...
-
Borman
Halina
(wife)
Córka Eliasza i Chany z domu Becker. Ojciec miał magiel elektryczny. Miała starsze rodzeństwo, brata Josefa i siostr...
-
Mandelbaum
Chana
(in-law)
Żona Eliasza, matka Haliny i Josefa. Mąż był właścicielem magla elektrycznego. Zmarł w 1940 r. Do getta poszła z cór...
-
Serkowski
nieznane
(Acquaintance / Aider )
Przedwojenny właściciel budynku na ul. Nowolipie. Na parterze mieściła się jego fabryka galwaniczno-metalowa. Budyne...
-
nieznane
właścicielka mieszkania na Muranowskiej 14
(Stranger)
Jej matka pracowała przed wojną jako zarządzająca pensjonatem Banku Gospodarstwa Wiejskiego w Zakopanem. Matka dwóch...
-
Tarkowski
nieznane
(Acquaintance / Aider )
Był kuzynem Tuwima. Jego matka była Niemką, a ojciec Żydem. W czasie wojny pracował, jako Polak, w fabryce inż. Sero...
-
Dąbrowski
Wacław
(Stranger / Aider )
Prof. mikrobiolog. W czasie wojny dostał propozycję kierowania Instytutem Fermentacji w Warszawie. Zatrudniał wielu...
-
nieznane
Żydzi uwolnieni z Gęsiówki
(Stranger / Person who is aided )
Zostali uwolnieni przez powstańców w pierwszych dniach powstania warszawskiego. Przyszli w pasiakach na podwórze dom...
Related places:
-
Franciszkańska 6a
Przedwojenne mieszkanie rodziny Mandelbaumów, w którym mieszkali również w początkach getta.
-
Chłodna 2
Mieszkanie w getcie rodziny Mandelbaumów.
-
Nowolipie 68? [fabryka inż. Serkowskiego]
Mieściła się tu przedwojenna fabryka metalowo-galwanizacyjna inż. Serkowskiego, w której zatrudnieni byli Żydzi i Po...
-
Czarna Struga
Do Czarnej Strugi przyjechali po wyjściu z getta Henryk i Halina Bormanowie. Przez dwa tygodnie mieszkali u gospodar...
-
Muranowska 14
Pięciopokojowe mieszkanie na II piętrze, zamożnej Polki, w którym wynajęli pokój Henryk i Halina Bormanowie.
-
Długa
Na długiej mieściła się jadłodajnia, do której czasami przychodzili na obiad Henryk i Halina Bormanowie, latem 1942...
-
ul. nieznana kościół
W 1942 r. obył się po stronie aryjskiej ślub kościelny Henryka i Haliny Bormanów. Dzięki temu dostali oryginalne dok...
-
Puławska Instytut Fermentacji (Fermentacyjny?)
W przedwojennych budynkach Wyższej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego, mieścił się w czasie wojny Instytut Fermentacyjny...
-
Mławska
W czasie powstania warszawskiego na Mławskiej był schron, w którym ukryli się Halina i Henryk Bormanowie i kilku wię...
-
gdzieś w getcie
Zimą 1943 r., po likwidacji getta warszawskiego, zjawili się w nim Żydzi w pasiakach. Byli to Żydzi greccy i włoscy.
Related events:
- Rodzina Mandelbaumów, w początkach getta, mieszkała w swoim przedw... (Independent Jewish actions / housing/hiding place) ,
- Mieszkanie w getcie rodziny Mandelbaumów. Mieszkali razem: matka C... 1940 (Independent Jewish actions / housing/hiding place) ,
- Na ul. Nowolipie (68?) mieściła się przedwojenna fabryka inż. Serk... 1939 (Independent Jewish actions / housing/hiding place) ,
- Po wyjściu z getta Henryk i Halina Bormanowie pojechali do Czarnej... 1942 (Independent Jewish actions / housing/hiding place) ,
- Po wyjściu z getta, Henryk i Halina Bormanowie wynajęli jeden z po... 1942 (Death / Independent Jewish actions ) ,
- Do jadłodajni na ul. Długiej czasami przychodzili na obiad Henryk... 1942 (captured by Germans) ,
- W 1942 r. obył się po stronie aryjskiej ślub kościelny Henryka i H... 1942 (Independent Jewish actions ) ,
- Henryk Borman w 1942r. zaczął pracę w Instytucie Fermentacji. Był... 1942 (Independent Jewish actions / work) ,
- W czasie powstania warszawskiego, Halina i Henryk Bormanowie i kil... 1944-08 (Independent Jewish actions / housing/hiding place / Danger) ,
- W pierwszych dniach powstania warszawskiego, na podwórko domu przy... 1944-08 (Independent Jewish actions / helping other Jews ) ,
- Zimą 1943 r., Halina Borman i jej mąż Henryk widzieli z okien poko... 1943 (Independent Jewish actions / housing/hiding place / helping other Jews ) ,
- Pewnego dnia Niemcy nakazali przeprowadzenie badań lekarskich prac... (Independent Jewish actions / work / Danger) ,
- Henryk Borman, dzięki pomocy znajomego żony, Adama Drozdowicza (Ad... 1944 (Help / other help / captured by Germans) ,
-
Becker
nieznane
(in-law)