Given name: Halina Family name: Borman
- YES
- Female
- Halina
- Borman
- Mandelbaum
- 1913-00-00
- Warszawa
- Yes
- From Warsaw
- Old Town, Midtown
- Franciszkańska 6a
- getto warszawskie; Chłodna 2; Czarna Struga; Warszawa ul. Muranowska 14; Boglewice;
- Jewish
- good
- secondary
- other, basement, in an apartment
- lack
-
Córka Eliasza i Chany z domu Becker. Ojciec miał magiel elektryczny. Miała starsze rodzeństwo, brata Josefa i siostrę Felicję. W 1930 r. ukończyła gimnazjum "Jehudia". Zaczęła studia na wydziale chemii UW. W 1937 r. wyszła za mąż za Henryka Bormana, absolwenta Politechniki Warszawskiej. Brat ożenił się w 1938 r. Mieszkali razem. Siostra z mężem i dzieckiem uciekli do Rosji w 1939 r. Ojciec zmarł w 1940 r. Do getta poszła z mężem. Po wysiedleniu z ul. Franciszkańskiej, zamieszkali, całą rodziną na Chłodnej. Aż do lipca 1942 r. pracowała w sierocińcu na Niskiej. Wtedy w fabryce galwanicznej (?) inż. Serkowskiego, na Nowolipiu, na piętrze powstał szop krawiecki. Pracowała w nim razem z matką, teściową i, początkowo, z bratową. Jej mąż pracował na parterze w szopie technicznym. W szopie Halina przeszła kilka selekcji. Szop przeniesiono na Parysów (pl. Parysowski?). Serkowski zasugerował jej mężowi ucieczkę z getta. Oboje z mężem pożyczyli przepustki od polskich robotników i wyszli przez wachę od strony Żelaznej. Dotarli do pokoju na Żelaznej, w którym mieściło się biuro Serkowskiego. Po kilku godzinach, jedna z pracownic Serkowskiego, zaoferowała im miejsce u swojego krewnego w Czarnej Strudze, który nie znał pochodzenia swoich lokatorów. Ale chłop nie miał miejsca w chałupie i umieścił ich w stodole, w której przetrwali dwa tygodnie. Wrócili do Warszawy. Znaleźli mieszkanie na Muranowskiej 14. Ich znajomy Tarkowski, pracownik fabryki Serkowskiego, pomagał im załatwić dokumenty i meldunek. Poradził im, żeby na podstawie wyrobionych metryk, wzięli ślub kościelny. Inni znajomi nauczyli ich jak mają się podczas ślubu zachowywać. Dzięki temu dostali oryginalne dokumenty. Halina nie pracowała, mąż dostał pracę w Instytucie Fermentacji i często wyjeżdżał poza Warszawę, majątków ziemskich. Przywoził do domu różne produkty, którymi Halina dzieliła się z gospodynią. Udawała też osobę religijną, chodziła do kościoła, pomagała córkom gospodyni w przygotowaniach do religii. Nauczyła się na pamięć modlitw, kupiła broszurkę "Dwanaście potraw wigilijnych". Pomagała gospodyni przygotować potrawy wigilijne. Gospodyni zapraszała ją i Henryka na przyjęcia, które często urządzała. Kiedy wybuchło powstanie w getcie, Halina była w 9-tym miesiącu ciąży. Przez okno mieszkania obserwowała co się dzieje w getcie na pl. Muranowskim. 19 kwietnia widziała jak na dachu budynku na placu wywieszono flagi: biało-niebieską i biało-czerwoną. Dostała bóli porodowych. Udało jej się dostać do szpitala na Karmelickiej. Niemcy chcieli ewakuować szpital, lekarz przyjmujący poród pospieszył się i wyciągnął dziecko kleszczami, uszkadzając przy tym główkę synka, który zmarł po 11 dniach. Henryka nie było wtedy w Warszawie. Odebrał Halinę ze szpitala po śmierci syna i zawiózł do domu. Końcówkę powstania obserwowała z okna mieszkania. W lipcu 1943 r. dostała list od brata, pisany w getcie 11 kwietnia, m.in. z prośbą o ratowania bratanka. Nie było już kogo ratować. Zimą 1943 r. widziała z okien pokoju greckich i włoskich Żydów przyprowadzanych z więzienia na Gęsiej do getta. Halina i właścicielka mieszkania rzucały z okna chleb za mur. Pewnego dnia zauważył to strażnik niemiecki i, przy pomocy gestów, zagroził rozstrzelaniem. Przestraszyły się i przestały. W 1944 r. znów zaszła w ciążę. W maju 1944 r., dzięki prof. Dąbrowskiemu, Halina dostała zaproszenie do majątku Bersonów w Boglewicach. Była wtedy w piątym miesiącu ciąży. Nikt nie wiedział, że jest Żydówką. Do Warszawy wróciła tydzień przed powstaniem warszawskim. Po jego wybuchu schroniła się z mężem w schronie na Mławskiej. Później byli na Franciszkańskiej. Po powstaniu zostali zawiezieni do obozu w Pruszkowie. Stamtąd trafili do Piotrkowa, a Halina do szpitala Szarytek. W listopadzie urodziła córkę. Dostali pokój w Piotrkowie. Musieli, jako aryjczycy, ochrzcić córkę, dostała na imię Maria Małgorzata (obecnie Margalit). Doczekali wyzwolenia. Po wojnie wyjechali do Izraela.
- Warsaw Ghetto Uprising, 1943, Warsaw uprising, 1944, outside of the ghetto, in the ghetto, deportation
- children, Intelligentsia, housing, survivors, rescue attempts, the 'Aryan' side, escaping the ghetto
-
Related people:
-
Becker
nieznane
(cousin)
Przed wojną właściciel fabryki trykotażu na Lesznie. Fabrykę zabrali mu Niemcy, ale pracował w niej nadal jako dorad...
-
Mandelbaum
Sara
(in-law)
Przedszkolanka. W 1938 r. wyszła za mąż za Josefa Mandelbauma. Zamieszkała z jego rodziną. 1 września 1939 r. urodzi...
-
Mandelbaum
Rysio
(cousin)
Syn Josefa i Sary. W lecie 1942 r. jego ojciec załatwił wydostanie go z getta. Trafił do Milanówka, do domu jednej z...
-
Mandelbaum
Josef
(siblings)
Syn Eliasza i Chany z domu Becker. Miał dwie siostry, Felicję i Halinę. Ojciec miał magiel elektryczny. Josef ożenił...
-
Borman
Henryk
(Acquaintance / husband)
Inżynier, absolwent Politechniki Warszawskiej. W 1937 r. ożenił się z Haliną Mandelbaum i zamieszkał z jej rodziną....
-
Mandelbaum
Chana
(mother)
Żona Eliasza, matka Haliny i Josefa. Mąż był właścicielem magla elektrycznego. Zmarł w 1940 r. Do getta poszła z cór...
-
Serkowski
nieznane
(Stranger / Aider )
Przedwojenny właściciel budynku na ul. Nowolipie. Na parterze mieściła się jego fabryka galwaniczno-metalowa. Budyne...
-
nieznane
właścicielka mieszkania na Muranowskiej 14
(Stranger)
Jej matka pracowała przed wojną jako zarządzająca pensjonatem Banku Gospodarstwa Wiejskiego w Zakopanem. Matka dwóch...
-
Tarkowski
nieznane
(Acquaintance / Aider )
Był kuzynem Tuwima. Jego matka była Niemką, a ojciec Żydem. W czasie wojny pracował, jako Polak, w fabryce inż. Sero...
-
Dąbrowski
Wacław
(Stranger / Aider )
Prof. mikrobiolog. W czasie wojny dostał propozycję kierowania Instytutem Fermentacji w Warszawie. Zatrudniał wielu...
-
nieznane
Żydzi uwolnieni z Gęsiówki
(Stranger / Person who is aided )
Zostali uwolnieni przez powstańców w pierwszych dniach powstania warszawskiego. Przyszli w pasiakach na podwórze dom...
-
Drozdowicz
Adam
(Acquaintance)
Przed wojną studiował chemię na Uniwersytecie Warszawskim. Tam poznał Halinę Borman. Spotkali się wiosną 1944 r. w W...
-
Berson
nieznane
(Stranger / Aider )
Część rodziny mieszkała w czasie okupacji w majątku w Boglewicach. Majątkiem zarządzała Niemka. W czasie wojny miesz...
Related places:
-
Franciszkańska 6a
Przedwojenne mieszkanie rodziny Mandelbaumów, w którym mieszkali również w początkach getta.
-
Chłodna 2
Mieszkanie w getcie rodziny Mandelbaumów.
-
Niska sierociniec
Na Niskiej w getcie mieścił się sierociniec dla dzieci wysiedlonych z miasteczek podwarszawskich.
-
Nowolipie 68? [fabryka inż. Serkowskiego]
Mieściła się tu przedwojenna fabryka metalowo-galwanizacyjna inż. Serkowskiego, w której zatrudnieni byli Żydzi i Po...
-
Czarna Struga
Do Czarnej Strugi przyjechali po wyjściu z getta Henryk i Halina Bormanowie. Przez dwa tygodnie mieszkali u gospodar...
-
Muranowska 14
Pięciopokojowe mieszkanie na II piętrze, zamożnej Polki, w którym wynajęli pokój Henryk i Halina Bormanowie.
-
Długa
Na długiej mieściła się jadłodajnia, do której czasami przychodzili na obiad Henryk i Halina Bormanowie, latem 1942...
-
ul. nieznana kościół
W 1942 r. obył się po stronie aryjskiej ślub kościelny Henryka i Haliny Bormanów. Dzięki temu dostali oryginalne dok...
-
Puławska Instytut Fermentacji (Fermentacyjny?)
W przedwojennych budynkach Wyższej Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego, mieścił się w czasie wojny Instytut Fermentacyjny...
-
Karmelicka 10 [szpital ewangelicki]
Na Karmelickiej mieścił się szpital ewangelicki.
-
Mławska
W czasie powstania warszawskiego na Mławskiej był schron, w którym ukryli się Halina i Henryk Bormanowie i kilku wię...
-
Bonifraterska vis a vis domu na Franciszkańskiej 21
Na Bonifraterskiej (po stronie aryjskiej), na przeciwko domu Franciszkańska 21 (tam mieścił się szop szczotkarzy) st...
-
Pl. Muranowski
Grupa Henryka Iwańskiego włączyła się do walki w czasie powstania w getcie na Pl. Muranowskim.
-
Nalewki odcinek widoczny z okien domu Muranowska 14
Na ul. Nalewki, po upadku powstania w getcie, Polacy zwozili wozami konnymi trupy Żydów złapanych i rozstrzelanych w...
-
gdzieś w getcie
Zimą 1943 r., po likwidacji getta warszawskiego, zjawili się w nim Żydzi w pasiakach. Byli to Żydzi greccy i włoscy.
-
ulica po stronie aryjskiej
Halina Borman spotkała na ulicy swojego kolegę ze studiów, ukrywającego się Żyda Adama Gutopsera (Gutojsera, Gutojsz...
-
Boglewice majątek Bersonów
W majątku Bersonów w Boglewicach gościło w czasie wojny wiele osób. W 1944 r. zaproszenie do majątku dostała Halina...
-
Nalewki w pobliżu Muranowskiej 14
Na ul. Nalewki, po likwidacji getta, stała grupa kilkudziesięciu Żydów.
Related events:
- Rodzina Mandelbaumów, w początkach getta, mieszkała w swoim przedw... (Independent Jewish actions / housing/hiding place) ,
- Mieszkanie w getcie rodziny Mandelbaumów. Mieszkali razem: matka C... 1940 (Independent Jewish actions / housing/hiding place) ,
- W getcie, w sierocińcu na Niskiej, pracowała w getcie Halina Borma... 1941 (Independent Jewish actions / work) ,
- Na ul. Nowolipie (68?) mieściła się przedwojenna fabryka inż. Serk... 1939 (Independent Jewish actions / housing/hiding place) ,
- Po wyjściu z getta Henryk i Halina Bormanowie pojechali do Czarnej... 1942 (Independent Jewish actions / housing/hiding place) ,
- Po wyjściu z getta, Henryk i Halina Bormanowie wynajęli jeden z po... 1942 (Independent Jewish actions / housing/hiding place) ,
- Do jadłodajni na ul. Długiej czasami przychodzili na obiad Henryk... 1942 (Independent Jewish actions ) ,
- W 1942 r. obył się po stronie aryjskiej ślub kościelny Henryka i H... 1942 (Independent Jewish actions ) ,
- Henryk Borman w 1942r. zaczął pracę w Instytucie Fermentacji. Był... 1942 (Help / free of charge / other help) ,
- Halina Borman, z mężem Henrykiem, wynajmowała od lata 1942 r. pokó... 1942 (housing/hiding place) ,
- Halina Borman dostała bóli porodowych 19/20 kwietnia 1943 r. Dzięk... 1943-04-20 (Help / Danger) ,
- W czasie powstania warszawskiego, Halina i Henryk Bormanowie i kil... 1944-08 (Independent Jewish actions / housing/hiding place / Danger) ,
- W pierwszych dniach powstania warszawskiego, na podwórko domu przy... 1944-08 (Independent Jewish actions / helping other Jews ) ,
- Na Bonifraterskiej (po stronie aryjskiej), na przeciwko domu Franc... 1943 (Danger) ,
- W czasie pierwszych dni powstania w getcie, Niemcy weszli do miesz... 1943-04 (housing/hiding place / Danger) ,
- Pewnego dnia, pod koniec powstania w getcie, żandarmi zapukali do... 1943-05 (housing/hiding place / Danger) ,
- Pewnego dnia, po zlikwidowaniu powstania w getcie, Niemcy przyszli... 1943-05 ,
- Halina Borman widziała z okien pokoju, który wynajmowała na Murano... 1943-05 ,
- Po upadku powstania w getcie, na jego teren przyjechali ludzie z f... 1943-05 ,
- Zimą 1943 r., Halina Borman i jej mąż Henryk widzieli z okien poko... 1943 (Independent Jewish actions / housing/hiding place / helping other Jews ) ,
- 11 kwietnia 1943 r. Josef Mandelbaum napisał z getta list do swoje... 1943-04-11 (Independent Jewish actions ) ,
- Henryk Borman, dzięki pomocy znajomego żony, Adama Drozdowicza (Ad... 1944 (Independent Jewish actions / housing/hiding place) ,
- Wiosną 1944 r. Halina Borman spotkała na ulicy swojego kolegę ze s... 1944 (Help / other help) ,
- W Boglewicach był duży majątek Bersonów. Majątkiem zarządzała Niem... 1944-06 (Help / free of charge / housing/hiding place) ,
- Pewnego dnia, po upadku powstania w getcie, na ul. Nalewki stała g... 1943-05 ,
-
Becker
nieznane
(cousin)