Given name: Abraham Family name: Gancwajch (15)

(1)

came from Czestochowa, in his youth he was a Zionist, then he lived in various European countries, at the moment of the war's outbreak he was in Lodz, he was at the head of the agents' network which was openly connected with the SD / Sicherheitsdienst (Security Service) in Warsaw

(2)

Szef "13", czapka z czterema złotymi gwiazdkami - miał dyplom rabina, tradycyjna żydowska edukacja. B. inteligentny, wspaniała pamięć. Był nauczycielem hebrajskiego, współpracował z prasą lokalną - korespondent w Belgii - przejechał Afrykę - wysyłając korespondencje z podróży. Przed wojną - w Wiedniu współpracownik antyhitlerowskiego periodyku Ireny Harand „Justice” - był tam specjalistą od spraw żydowskich. Wśród współpracowników pisma był niejaki Ohlenbusch - jego kolega. Po zajęciu Wiednia przez Hitlera Gancwajch z oną i synem - do Łodzi. Wydaje pismo „Wolność” - abonowane przez wielu Żydów. Po zajęciu Łodzi - wszyscy abonenci „Wolności” zostają zatrzymani jako antyhitlerowcy. Jednak nie G. - Ohlenbusch zabiera go do Warszawy (on był szpiegiem niemieckim) - teraz szef propagandy w dystrykcie Warszawy - później minister kultury i propagandy w gabinecie Franka w Krakowie. Przyjaźń - Gancwajch otrzymuje rozmaite koncesje - administracja wiącej niż 100 budynkami - przynosi ogromny dochód; organizuje tow. pomocy - otrzymuje licencję na jedyne w getcie biuro afiszowe, nie musi nosić opaski, w każdej chwili może przejść na stronę aryjską.

(3)

a Jew from Lodz; a collaborator, the Gestapo's right-hand man; in May 1942 he headed on of the three offices dealing with collection of rents from the appointed sector of a hundred buildings; the group gathered around him - the so-called 'Thirteen' from the building at Leszno Street No. 13, collaborated with Germans until they were arrested and shot

(4)

A journalist, came to Poland from Austria in 1936. He was a proponent of creating an autonomous place of settlement for Jews in one of the overseas countries (under the protection of the Third Reich). According to him, the victory of the Third Reich was inevitable. In the ghetto, it was publicly known that he was a SiPo functionary. He kept up appearances, which were meant to give him alibi; in order to achieve that, he supported some charitable institutions, starving writers, musicians, actors. When in May 1942 Gestapo functionaries shot many agents of the 'Thirteen' - Gancwajch and Sternfeld managed to escape. Gancwajch was hiding for some time on the 'Aryan side' under the name o

(5)

Spent many years in Vienna, supposedly as a journalist, expelled from Vienna, he came back to Poland. Merin was his brother-in-law. Thanks to a number of contacts he started making his career - he was the chairman of the Office to Combat Profiteering and Speculation (The 'Thirteen'). After it was dissolved in 1941, he established and was active in the Emergency Service. In April 1942 he avoided being shot and became an outlaw in the ghetto. Nevertheless, he managed to emerge on the "Aryan side". In April 1942 arrested together with his wife and child and then taken to Pawiak, where the three of them were killed.

(6)

head of the 'Thirteen'

(7)

Podczas uroczystej bar-micwy syna wygłosił b. podniosłą mowę na temat odpowiedzialności i zadań Trzynastki. "Myśmy przybrali barwę zieloną, kolor nadziei. Bo my niezmiennie wierzymy, że tak lub inaczej, zaświta dla nas jutrzenka swobody, że będziemy jeszcze kiedyś jako wolni ludzie orać ziemię przepojoną krwią i potem naszych praojców [...] 13 to symbol uczciwości i czystych rąk, szczerych intencji i niestrudzonego działania, oazy ładu w chaosie bezładu, jakim jest getto warszawskie".

(8)

Wspólnie z A. Reszalem, B. Bramsonem, Kleinwekslerem, Szajerem szantażuje kupców żydowskich w getcie. Założyciel 13-tki. G. rysopis: niski, rysy semickie, okulary, brzydki. Często nosi zielony kapelusz. Dwa lata przed wojną był w Łodzi literatem w piśmie żargonowym. Przed tym mieszkał w Wiedniu, redaktor u Ireny Harand. Rzekomo już przed wojną pracował dla Niemców, do Warszawy przyjechał goły. Stworzył spółkę ze Szterfeldem, KOHNEM, Hellerem i Lewinem jako finansistami. A wszystko dzięki dobryn stosunkom w dystrykcie (dr Schober to jego osobisty przyjaciel). Jest szwagrem Merina, prezesa Gminy żyd.w Sosnowcu.

(9)

In the ghetto known as an occupation-time careerist, head of the gang of Jewish blackmailers and informers known as "Thirteen" .

(10)

A journalist from Lodz. At the beginning of the war, he was in Czestochowa and then he moved to the capital. Together with Szternfeld, they established the Office to Combat Profiteering and Speculation (The 'Thirteen'). He collaborated with the Gestapo. Then, together with Szternfeld, they were merchants. When someone denounced him, he ran away to Czestochowa. An erudite, he used to take artists under partronage.

(11)

The head of The Office to Combat Profiteering and Speculation (the 'Thirteen').

(12)

a Jewish Gestapo functionary, at the head of the Office to Combat Profiteering and Speculation (the 'Thirteen')

(13)

He spent a lot of time in Lodz as an editor of a pacifist, anti-Nazi magazine. The head of the Office to Combat Profiteering and Speculation (The 'Thirteen'). With the consent of the Judenrat, he establishes the Office of Weights and Measures.

(14)

Przemówienie o Chanuce; krewny Meryna; pisze raporty do gestapo; sponsor; robi świetne interesy - ma administrację 100 domów - kolosalne dochody, ma miesięcznie 30 przepustek - otrzymuje po kilka tys. zł (być może chodzi o pozwolenie na wwóz i wywóz towarów); jest wspólnikiem wielu przedsiębiorstw. Nie było go w domu, gdy przyszli go aresztować 25-05-42; poszukiwany przez policję niemiecką; mówią, że wyjechał do Lwowa

(15)

protektor
inicjator Żydowskeigo Pogotowia Ratunkowego
kondolencje dla rodziny zmarłego Weiztmana
podziękowanie dla nadkantora Sieroty
A. Gancwajchowie - kondolencje dla Szternfelda żydowski pełnomocnik nadzwyczajny KZZN - likwidacja biura 31-12-41
paczki dla dzieci - Purym 42
Żyd. Pełnomocnik Nadzwyczajny Kom. Zarządu Zabezp. Nieruchom. w W, "Dzielnica Żydowska"
kondolencje po śmierci M. Kipnisa

(2)

zawsze nosił opaskę

(11)

In the source mistakenly identified as the head's co-worker.

(3)

Kaplan, Chaim Aron, Scroll of Agony. The Warsaw Diary, transl. from Hebrew and ed. by A. I. Katsh

(4)

Czerniakow, Adam; Adama Czerniakowa dziennik getta warszawskiego. 6 IX 1939 - 23 VII 1942, (The Warsaw Diary of Adam Czerniakow)

(7)

Dokumenty z Archiwum Ringelbluma, cz. I

(8)

Dokumenty z Archiwum Akt Nowych dotyczące getta warszawskiego

(11)

Berg, Mary Dziennik z getta warszawskiego (Warsaw Ghetto Diary)

(13)

Adler, Stanislaw, <> , <>

(14)

Ringelblum, Emanuel; Kronika getta warszawskiego wrzesień 1939 - styczeń 1943

(1) 139-140, (2) 80,153, (3) 250,259, (4) 169; 194; 256; 346, (5) , cz.2 str.66- 73, (6) 36, (7) 107, s.1-5, 181, (8) [s., 181,182,, AAN-27,, s.3], (9) s.164, (10) 49-52, (11) [s.47], (12) 56, (14) [240,291-2,298,314,342,345,356,, 373], (15) nr 19/3,39/3,45og, 49/3,69/5, 129/2, III 31/2, 34/2, 59og