Given name: Dawid Family name: Białogród
- NO
- Male
- Dawid
- Białogród
- Stanisław Nowakowski
- 1914-08-01
- Warszawa
- Yes
- From Warsaw
- Midtown
- Belwederska 17
- Bonifraterska 27; Kierełewice Dolne; Głusk; Warszawa nul. Nalewki 37; Kościelna 12; Parysów; Garwolin; Warszawa ul. Ząbkowska 5
- Jewish
- primary
- other, in an apartment
-
Fryzjer. Żonaty z Sarą z domu Grywacz (1918 r.). Ojciec Geni (1939 r.).Zmobilizowany 23 sierpnia 1939 r., we wrześniu trafił do niewoli i zwolniony w listopadzie. Wrócił do Warszawy i dalej pracował w swoim zakładzie fryzjerskim przy Belwederskiej 17. Kiedy utworzono getto, nie przeniósł zakładu myśląc, że będzie mógł nadal w nim pracować. W getcie zamieszkał u rodziców na Bonifraterskiej 27, razem z żoną i dzieckiem. Przez cały 1941 r. zajmował się handlem i szmuglem do getta żywności. Pod koniec 1941 r. uciekł z rodziną z getta. Wskoczyli do tramwaju na rogu Nalewek i Muranowskiej, i wyjechali z getta. Przenocowali na Kościelnej 12, u znajomej praczki, a nazajutrz pojechali kolejką do Otwocka. Stamtąd pieszo poszli na wschód. Dotarli do wsi Kierełewice Dolne koło Bychawy. Tam się osiedlili. Dawid pracował jako fryzjer i wyrabiał mydło na sprzedaż. W październiku 1942 r. Niemcy utworzyli getto w Bełżcu, zgromadzili w nim okolicznych Żydów. Później załadowali na ciężarówki osobno mężczyzn i kobiety z dziećmi. Dawid wyskoczył po drodze, dotarł do Głuska, gdzie znów zaczął pracę fryzjera w polskim zakładzie. Kiedy Niemcy zaczęli gromadzić Żydów w jednym miejscu, właściciel zakładu dał Dawidowi trochę pieniędzy i odprowadził do Lublina. Z Lublina Dawid wrócił do Warszawy. Ukrył się, a wieczorem dołączył do placówki wracającej ze strony aryjskiej. Zamieszkał na ul. Nalewki 37, nielegalnie. Strzygł chętnych, poruszając się otworami wybitymi w ścianach między domami. Tylko na Kurzej (Kupiecka) musiał przejść przez ulicę, a dalej znów szedł przez mieszkania. W ten sposób dochodził do Miłej lub Muranowskiej. Na Miłej (nr 21,23 lub 25) mieszkał rzeźnik Boruch przezwiskiem Caban, który nielegalnie prowadził ubój koni. Do getta wjeżdżał wóz z dwoma końmi, a wyjeżdżał z jednym. Caban pomagał ludziom rozdając bezpłatnie chleb, mięso. Dawid słyszał, że szykuje się w getcie akcja zbrojna, zaczął więc przygotowywać sobie bunkier na Nalewkach. Gromadził żywność, zamurował alkohol. Po wybuchu powstania ukrywał się w nim przez kilka dni razem z 6 innymi osobami. Później Niemcy podpalili dom, kryjówka spłonęła. Ukrywał się przez tydzień w różnych miejscach i w jednym z nich został aresztowany przez Niemców. Ludzie ustawieni na pl. Muranowskim zostali rozebrani do naga, zrewidowani, a potem młodzi ludzie zostali odesłani na Befehlstelle (Żelazna 103). Następnego dnia zaprowadzono Dawida i innych mężczyzn do getta, na poszukiwanie Żydów w bunkrach. Dawid uciekł z piwnicy przez dziurę i ukrył się na Muranowskiej 4 lub 6 pod ciałami dwóch mężczyzn. Szukano go, ale bez rezultatu. Wieczorem wrócił na Nalewki 37. Spotkał tam grupę, powstańców pod dowództwem Jakuba Stempy, która ochraniała teren przed złodziejami i donosicielami. Po kilku dniach grupa się rozwiązała. Dawid ukrył się w budynku na 3 piętrze. Brak schodów gwarantował jakieś bezpieczeństwo. Całymi dniami leżał na górze, a nocami schodził do piwnicy i razem z dwoma osobami przygotowywał sobie jedzenie. Obchodził okoliczne piwnice w poszukiwaniu żywności, dziewczyna dotowała, a chłopak odpowiadał za opał. Po paru tygodniach znaleźli ich Niemcy. Zdążyli uciec. Znaleźli kolejną kryjówkę na Gęsiej 8, w dawnym szpitalu dziecięcym na 4 piętrze. Ukrywali się w niej do 9 stycznia 1944 r. W ostatnim okresie żywili się samodzielnie mielonym żytem, po trzy łyżeczki trzy razy dziennie. Kiedy zaczął mu się szkorbut i znacznie schudł. uciekł stamtąd na stronę aryjską przez mur na rogu Franciszkańskiej i Bonifraterskiej. Poszedł na Kościelną 12, do znajomej praczki, mieszkającej w sklepie na froncie. Po trzech dniach u niej, dostał dokumenty na nazwisko Stanisław Nowakowski. Wyjechał do Parysowa. Po tygodniu pracy u fryzjera, zaczęto go podejrzewać o żydowskie pochodzenie. Poszedł pieszo do Garwolina, zaczął pracę, ale znów musiał uciekać, bo w Garwolinie było dużo Niemców. Wrócił do Warszawy, zatrudnił się u fryzjera na Ząbkowskiej 5, u Chełkowskiego. Po czterech tygodniach właściciel uprzedził Dawida, że podejrzewają go, że jest Żydem i kazał mu odejść. Znalazł kolejną pracę na Jelonkach u fryzjera damskiego Szczepana Hermana. Pracował tam do wyzwolenia. Poznał swoją przyszłą żonę, która pomagała mu ukryć pochodzenie.
- Ghetto Uprising, Warsaw Uprising, in the Ghetto, deportation
- Germans operations, Poles operations, help
- children, other help, stranger, housing assistence , help from Jews, work, with Aryan documents
-
Related people:
-
Caban
Baruch
(Stranger / Aider )
Rzeźnik, miał sklep na Miłej 27. Prowadził nielegalny ubój koni. Do getta wjeżdżał wóz z dwoma końmi, a wyjeżdżał z...
-
nieznane
dziewczyna i chłopak z bunkra na Nalewki 37
(Stranger)
Dwoje młodych ludzi. W czasie powstania w getcie zamieszkali w piwnicy na Nalewki, razem z Dawidem Białogrodem. Biał...
-
Białogród
Gołda, Genia
(daughter)
Córka Dawida Białogroda i Sary z domu Grywacz (lub Grzywacz). Razem z rodzicami poszła do getta, zamieszkała początk...
-
Białogród
Sara
(wife)
Sara, córka chasyda wyszła za mąż za Dawida Białogroda, fryzjera. Mąż założył założył zakład fryzjerski na Belweders...
Related places:
-
Nalewki 37
Pokój na Nalewkach, w którym zamieszkał w 1942 r. Dawid Białogród (Stanisław Nowakowski) po powrocie do getta.
-
Miła 21 lub 23 lub 25
Na miłej mieściła się, w 1942 r., nielegalna jatka Barucha Cabana.
-
Muranowska [akcja w 1943 r.]
W styczniu 1943 r., na Muranowskiej dwaj Niemcy, Klostmeyer i Blescher, jadąc samochodem strzelali na oślep do ludzi...
-
Nalewki 37 [bunkier]
Bunkier/kryjówka na parterze domu na Nalewkach. Wchodziło się do niego/niej przez podłogę z pierwszego piętra. Ukryw...
-
Bonifraterska 27
Mieszkanie rodziców Dawida Białogroda, w którym w getcie zamieszkał ich syn Dawid z żoną Sarą i córeczką Genią.
Related events:
- Na Nalewki 37 sprowadził się Dawid Białogród po powrocie do getta... 1940-10 (Independent Jewish actions / housing/hiding place) ,
- Na Miłej mieściła się, w 1942 r., nielegalna jatka Barucha Cabana.... 1942 (Independent Jewish actions ) ,
- W styczniu 1943 r., na Muranowskiej dwaj Niemcy, Klostmeyer i Bles... 1943-01 (Independent Jewish actions / Danger) ,
- Na parterze domu na Nalewkach został przygotowany bunkier/kryjówka... 1943 (Independent Jewish actions / housing/hiding place) ,
- Mieszkanie rodziców Dawida Białogroda, w którym w getcie zamieszka... 1940 (Independent Jewish actions / housing/hiding place) ,
-
Caban
Baruch
(Stranger / Aider )