Wywiad USC 12829 - Halina Gorcewicz

Ojciec, Żyd, Józef (Josek) Kalmus był lekarzem, matka Zuzanna pochodziła z bogatej polskiej rodziny. Mieszkali na Pawiej, we własnej kamienicy. Ojciec został zmobilizowany w 1939 r., ich kamienice zostały częściowo zburzone. W spisie niemieckim, Halina została zarejestrowana jako Żydówka, miała nosić opaskę. Po utworzeniu getta, ich kamienica znalazła się w obrębie getta. Halina zaczęła naukę na kursach pielęgniarskich i na tajnych kompletach gimnazjum. Kiedy ukończyła kursy pielęgniarską, dostała skierowanie na praktyki do przychodni na Smulikowskiego i do szpitala na Solcu. Miała legitymację pozwalającą na wychodzenie z getta do pracy. Kiedy kończono zamykać getto, wyszedł na stronę aryjską ojciec. Matka nie chciała zostawić córki i kamienicy. Matkę wywiózł z getta karetką dr. Klepfisz. Mieszkańcy domu zostali rozstrzelani w 1942 r. Została sama. Dotrwała w getcie do powstania. Pracowała jako sanitariuszka. W maju 43 r. ukrywała się razem z innymi młodymi osobami w bunkrze na Nowolipkach. 13-go maja wyciągnęli ich z bunkra Niemcy. Halina, po wyjściu rzuciła ostatni granat i w zamieszaniu uciekła do dopalającego się domu. Reszta została rozstrzelana. Dotarła do podziemi kościoła na Lesznie. Księża załatwili jej metrykę polską i odnalazła matkę po stronie aryjskiej. Poszła do szkoły handlowej, żeby zrobić maturę. Dr Cetkowski, kolega ojca, wciągnął ją do AK. 10.04 1944 r. wyszła za mąż za Ryszarda Nowickiego. Brała udział w powstaniu warszawskim na Powiślu. Wpadła w ręce Niemców. Była już wtedy w 4 miesiącu ciąży. Była ubrana po cywilnemu, trafiła do Pruszkowa, a stamtąd do Stutthofu. 08.01.1945 r. urodziła chłopca. Pod koniec stycznia Niemcy likwidowali obóz, pociągiem do Niemiec. Okazało się, że wagon nie jest zadrutowany. Znajoma Haliny z obozu, pani Lutostańska, owinęła dziecko, przypasała do siebie i wyskoczyła z pociągu a za nią Halina. Przyjęli je Kaszubi, nakarmili, ubrali. Doszły, nocami, do Skierniewic. Odnalazła rodziców. Po wojnie ukończyła medycynę. W 1968 r. wyjechała do Izraela.

USC Shoah Foundation – The Institute for Visual History and Education
Leavey Library
650 West 35th Street, Suite 114
Los Angeles, CA 90089-2571