Given name: Raisa Family name: Golde

Żydówka urodzona w Rosji. Wyszła za mąż za lekarza, Juliana Golde. W Rosji urodziły się jej dwie córki, Anna i Maria. Przyjechała z mężem do Polski i zamieszkała w Łodzi. Nie pracowała, cierpiała na depresję. W październiku 1939 r. wyjechała z mężem i młodszą córką do Warszawy. Zamieszkała na ul. Suzina. Mąż, z fałszywymi dokumentami na nazwisko Kowalski, wyjechał do Żyrzyna, pracować jako felczer i tam zmarł, prawdopodobnie na zawał. Została w Warszawie z córką. Miała książeczkę oszczędnościową Banku Spółdzielczego, a na niej 8000 zł oszczędności. Bank wypłacał członkom, co tydzień, niewielkie sumy, i z tego się utrzymywały. Kiedy zaczęły się większe represje wobec Żydów, na wyraźne namowy szwagra męża, Aleksandra Lange, w 1942 r., przeprowadziła się z córką do mieszkania państwa Strojeckich w Al. Wojska Polskiego. Leszek Strojecki skończył 3 lata medycyny, mieszkały z nim dwie siostry, ojciec i matka. Starsza córka, Anna Mitznerowa (Konarzewska) przysłała blankiety dokumentów, z pieczątkami z parafii białostockiej. Strojecki wypełnił je danymi, podyktowanymi przez Marię. U Strojeckich mieszkała także Maria Rzewuska, studentka medycyny, która zaczęła interesować się dlaczego mieszkają u niego Kowalskie. Wtedy Maria z matka przeprowadziły się na Bielany, wynajęły pokój u rezerwistki. Mieszkały tam do lipca 1943 r. Wtedy przyszli dwaj Niemcy mundurowi i je aresztowali. Zawieźli je na Szucha, stwierdzili, że dokumenty są fałszywe. 72 godziny siedziały w tzw. *tramwaju*. Matka zaczęła mówić po rosyjsku i Maria zabroniła się matce odzywać, sama odpowiadała na wszystkie pytania, głównie o pochodzenie dokumentów. Kiedy zostały wypuszczone z gestapo, nie wróciły już na Bielany. Zamieszkały obie z matką na Grębałowskiej u państwa Dąbrowskich.Tam doczekały powstania. W czasie powstania Raisa/Romana przeniosła się z Wandą Dąbrowską na Barcicką. Piekły chleb i sprzedawały. Po powstaniu wyszły do Zalesia Górnego i tam dotarła do nich Maria Kowalska. W Zalesiu doczekały wyzwolenia.