Wywiad USC 51716 – Stanley Steyer

Stanley Steyer, (ur. jako Salomon Sztajer), 12.07.1914 w Będzinie, syn Zygfryda (Szulima Majera) i Salomei (Sary Estery) z d. Waksberg. Miał młodszą o dwa lata siostrę Helenę. Ojciec był bankierem. W 1918 r. przenieśli się do Kielc, skąd pochodziła rodzina matki. Ich sytuacja finansowa pogorszyła się, ojciec stracił pieniądze w czasie dewaluacji, pracował jako przedstawiciel kilku firm. Matka prowadziła sklep z butami. Stanley (Stanisław) skończył w Poznaniu studia ekonomiczne, od 1936 r. pracował w Warszawie jako księgowy. W sierpniu 1939 r. ożenił się z Lalą Jakubowicz, mieszkali w wynajętym mieszkaniu na Żelaznej 89. Gdy wybuchła wojna, Stanisław wyszedł na wschód razem ze szwagrem Stanisławem Szulfridem, ale po zajęciu wschodnich terenów Polski przez Rosjan wrócili do Warszawy. W getcie Stanisław mieszkał z żoną na ul. Ogrodowej. Szybko załatwił sobie aryjskie papiery na nazwisko Stanisław Olgierd Sternikowski, często wychodził z getta. Miał dobry wygląd, pracował jako przedstawiciel handlowy firmy produkującej kawę z cykorii. Jeździł do Zamościa, Krasnegostawu - zbierał zamówienia. Miał biuro handlowe po stronie aryjskiej na Mazowieckiej 11. Gdy Gestapo poszukiwało go w fabryce w getcie, udało mu się wyjść na stronę aryjską, i do getta już nie wrócił. Zamieszkał z żoną w Milanówku. Na Pradze, na ul. Czynszowej 4, założył własną fabrykę kawy i octu winnego, w której zatrudniał znajomych Żydów. Przechowywał też w fabryce Żydów, którzy czekali na wyrobienie aryjskich papierów. Pomagał też finansowo wielu znajomym. W 1942 r. rozwiódł się żoną, która wyszła za mąż za poznanego w Milanówku farmaceutę Ulatowskiego. Stanisław ożenił się z Polką Danutą Kintzel. Mieszkali w kilku różnych miejscach, Stanisław stale prowadzili fabrykę na Pradze. W maju 1944 w Milanówku, gdzie się ukrywały, zostały wydane przez znajomego Żyda, Beńka Keisera, jego poprzednia żona Lala i jego siostra Helena Gdańska z rodziną; wszyscy zginęli. W czerwcu 1944 r. Stanisław pojechał z żoną w interesach do Tarnowa. Tam zostali aresztowani przez gestapo i osadzeni w więzieniu. Danuta, która była w ciąży, straciła dziecko. 27 lipca 1944 r. zwolniono ich z więzienia, pojechali do rodziny Danuty pod Kraków, gdzie byli do wyzwolenia. Po wojnie wrócili do Warszawy, Stanisław założył fabrykę esencji octowej na Saskiej Kępie. W 1947 r. wyjechali do USA. Danuta zmarła w 1983 r, Stanisław ożenił się po raz kolejny.

USC Shoah Foundation – The Institute for Visual History and Education Leavey Library 650 West 35th Street, Suite 114 Los Angeles, CA 90089-2571
https://vhaonline.usc.edu

Zob. też https://steyer.jfcs.org/stanley-and-diana/