Given name: Elżbieta Family name: Groszkiewicz

  • NO
  • Female
  • Elżbieta
  • Groszkiewicz
  • Edwarda Szydłower
  • Elżbieta Świderska
  • 1912-07-01
  • Warszawa
  • Yes
  • From Warsaw
  • Midtown
  • Twarda 7
  • Mokotowska; Żurawia lub Wspólna; Hoża;
  • Jewish
  • good
  • secondary
  • in an apartment
  • money
  • delation/denunciation, recognition
  • Ojciec był administratorem domów, matka nie pracowała, miała trzech braci. Chodziła do szkoły powszechnej na Ceglanej, później do gimnazjum pani Rubinstein. Pod wpływem starszego brata zetknęła się z KPP. Przepisywała ,ukradkiem, w pracy, na maszynie materiały konspiracyjne, a potem roznosiła je robotnikom. Po wybuchu wojny mieszkała z matką na Twardej, na ulicy, która weszła w skład getta. Wychodziła z getta zdejmując opaskę, pośredniczyła w sprzedaży różnych rzeczy, aby zaopatrzyć rodzinę. Na Twardą, już w getcie wprowadziła się rodzina bratowej, Broni z domu Karaś, pochodząca z Płocka, m.in. bracia Karol i Mojżesz. Urodziła się też Ania córka brata Mieczysława. Po zamknięciu getta postanowiła wyjść na aryjską stronę w li[cu 1942 r. Dzięki przyjaciółce, Polce, Zosi Miłoszewskiej dostała aryjskie dokumenty. Po wyjściu pracowała w firmach niemieckich, znała dobrze język i stenografię niemiecką. Często zmieniała firmy kiedy zaczynał jej się *palić grunt pod nogami*. Miała konspiracyjne kontakty z PPR. Przyjmowała papiery od Żydów chcących wyrobić sobie dokumenty aryjskie i zanosiła je do Haliny Jutte, która pracowała w administracji (?). Zmieniała często mieszkania. Pewnego razu, w którymś z mieszkań, zamieszkała Roma, żona kolegi brata z Majdanka. Innym razem, przyszli Niemcy na rewizję, ale pokazała zaświadczenie o pracy w firmie niemieckiej i odstąpili od rewizji. Wtedy, w szafie był dyplom lekarski Jakuba Pensona, który był kuzynem bratowej. Sąsiad z Twardej 7, zięć restauratora, wyrobił sobie papiery jako Białorusin. Na tej podstawie wynajął duże, 3-pokojowe mieszkanie na Wspólnej, sprowadził swoją żonę Żydówkę, zamieszkała tam też Edwarda/Elżbieta. Potem dołączyła Halina Jutówna. Jutówna została aresztowana w tym mieszkaniu. Edwarda/Elżbieta przeniosła się na parę tygodni na Hożą do pani Lepczyńskiej, potem wróciła na Wspólną. W 1944 r. pojechała, z firmy niemieckiej w której pracowała, na *delegację* do Brukseli, tam spotkała się z bratem, który wyjechał przed wojną. Znalazła tez dom dla swojej bratanicy, Ani Szydłower, która została wyniesiona z getta w torbie. Umieściła ją na Sadybie u państwa Godlewskich, właścicieli apteki. Przed powstaniem warszawskim pojechała do Ani i została z nią do wysiedlenia. Trafiły do Pruszkowa, a potem do Piotrkowa, do rodziny państwa Godlewskich (lub Podlewskich). Tam doczekały wyzwolenia. Potem Elżbieta wróciła do Warszawy, pracowała jako instruktorka w Wydziale Propagandy w Komitecie Warszawskim. Tam poznała męża. W 1947 r. wyjechali do Gdańska. Adoptowali córeczkę brata, Anię.

  • after the war, Ghetto Uprising, Warsaw Uprising, in the Ghetto, deportation
  • Poles operations, housing, help, work
  • contacts with other Jews , housing assistence , quarter/district, work