Given name: Feliks Family name: Cywiński (5)

  • (1, 4, 5) NO ,(2, 3) YES
  • (1, 2, 3, 4, 5) Male
  • (1) Feliks , (2) Feliks , (3) Feliks , (4) Feliks , (5) Feliks
  • (1) Cywiński , (2) Cywiński , (3) Cywiński , (4) Cywiński , (5) Cywiński
  • (4) ps. "Ryś"
  • (1) 1902, (5) 1902-05-24
  • (3) 1902 (P.Sz.)
  • (3) 1985 (P.Sz.)
    • (1, 2, 5) Yes
  • (1, 4, 5) From Warsaw, (2, 3) No information
    • (4) Old Town
    • (5) Old Town, Midtown
  • (1) Warszawa ul. nieznana, (5) Długa 21,
  • (1) Sapieżyńska, (5) Noakowskiego 20, Królewska 29, Sapieżyńska 19
    • (1, 2, 3, 5) Polish
    • (4) Polish
    • (1, 2, 3, 5) higher
    • (4) higher
    • (1) in an apartment
    • (5) hiding place in an apartment , in an apartment
    • (5) real estate, money, goods
    • (5) other danger, recognition, blackmail/"szmalcowanie" resulting in escape , in an apartment
  • (1)

    Oficer przedwojennego lotnictwa. W 1940 r. uciekł z Katynia, wrócił do Warszawy. Ukrywał się pod nazwiskiem Stefan Rutkowski. Aktywnie działał w ruchu oporu. Pod jego opieką pozostawało 26 osób pochodzenia żydowskiego. Jedna z osób zmarła, dwie zginęły w czasie powstania warszawskiego. 23 osoby przeżyły. Cywiński opłacał wynajmowane dla nich mieszkania, na Sapieżyńskiej 19 i 21, Ciasnej 2, Złotej. Kupował dla nich żywność. Jego rodzice sprzedali willę, żeby im pomóc. Przyjaciel, Jan Bocheński z Parysowa, sprzedał dwie morgi i pieniądze przeznaczył na utrzymanie ukrywanych ludzi. Udzielał pomocy także innym w wyszukiwaniu mieszkań, załatwianiu pracy i fałszywych dokumentów. Oprócz Bocheńskiego, pomagali mu rodzice, siostra, Antoni Dolny (tapicer), dr Jan Mockałło, małżeństwo Dębickich.
    Osobiście opiekował się m.in.: Bursztynem (z Lublina), Jadzią Godlewską (12 lat), Elwirą Grosfeld, Halinką (nazwisko nieznane), Anielą Karwowską, Reginą i Szmulem Kenigswejnami z dwojgiem dzieci, Helą Konner (z Parysowa), Marią Modzelewską, Urszulą Rubinowicz, jej rodziną - Rubinsteinami, Rybakami (z Warszawy), Szacami z synkiem, Tosią (nazwisko nieznane). Sam odebrał poród Reginy Kenigswajn.
    Z innej pomocy korzystali: Barbara Berman, Helena Dorenbus, Dawid Guzik, Bronisława Sztulman, Magda Wolman, lekarz ginekolog z Łucka (nazwisko nieznane).
    Brał udział w powstaniu warszawskim, był z-cą dowódcy Harcerskiego Batalionu "Wigry", ps. Ryś. Cywiński był jedną z pierwszych osób, które otrzymały tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.

    (2)

    inżynier; pseudonim kapitan Ryś; zastępca dowódcy Batalionu „Wigry”; brał czynny udział w powstaniu warszawskim; obecnie mieszka w Brwinowie, ul. Kraszewskiego 13, tel. 583254.

    (3)

    an engineer; he lived in Sapiezynska Street; he took care of several dozen of Jews; military aviation colonel; a fugitive from one of Soviet camps for Polish officers

    (4)

    Inżynier, który niezwykle ofiarnie pomagał Żydom w czasie wojny.
    Latem 1942 r. przewiózł dwie Żydówki z getta w Chyżynach do swojego pokoju na ul. Królewskiej, załatwił im fałszywe papiery. Musieli przeprowadzić się na Sapieżyńską.
    Przygarniał do tego mieszkania coraz więcej osób, włączył też do pomocy rodziców i siostrę w Brwinowie.
    Był akuszerem, gdy Regina Kenigswein zaczęła rodzic dziecko w ukryciu.
    Sprzedał dom w Brwinowie (przy ul. Mickiewicza), żeby móc utrzymać przechowywanych przez siebie Żydów.
    Jedzenie dla nich nosił w teczce, w małych paczuszkach, w kieszeniach, żeby nie wzbudzać podejrzeń.
    W powstaniu jako kpt. "Ryś", walczył na Starówce w batalionie "Wigry", był kwatermistrzem.

    (5)

    Inżynier, kapitan lotnictwa, dowódca pułku lotniczego naczelnego dowództwa w czasie kampanii wrześniowej. Po kapitulacji zajął się pomaganiem Żydom. Ukrywał i pomagał w sumie 26 osobom. Odznaczony Medalem Sprawiedliwych.

    • (1) Ghetto Uprising, Warsaw Uprising, in the Ghetto, deportation
    • (5) Warsaw Uprising
    • (1, 4) Poles operations, help
    • (5) Poles operations, housing, help, work, blackmail
    • (1) other help, The Righteous Medal , long-lasting help, housing assistence
    • (2) activists, survivors, Poles
    • (3) Poles
    • (4) other help, long-lasting help, individual help , housing assistence
    • (5) children, other help, contacts with other Jews , The Righteous Medal , long-lasting help, financial assistance, individual help , housing assistence , outside of Warsaw, with Aryan documents , acquaintances
  • (1)

    Wiadomość o ucieczce z Katynia Feliks Cywiński przekazał ustnie Michałowi Grynbergowi w czasie rozmowy w 1982 r. Nie chciał rozmawiać o szczegółach.

    (4)

    W tekście opisany tylko jako "Inżynier z ul. Sapieżyńskiej", który pomagał Żydom w czasie wojny. W przypisie do tekstu znalazła się informacja, że ów "inżynier z Sapieżyńskiej" to Feliks Cywiński.

  • (4)

    Relacja Feliksa Cywińskiego w książce "Ten jest z ojczyzny mojej”, s. 309-312

  • (2) 1-2