Given name: Stanisław Family name: Chmielewski

  • NO
  • Male
  • Stanisław
  • Chmielewski
  • 1909-00-00
  • Yes
  • From Warsaw
  • suburban Warsaw, Praga, Midtown
  • Wilanów – ul. Jakuba 70; Warszawa – ul. Suwalska 4 m 10; ul. Wronia
  • Polish
  • on surface , hiding place in an apartment
  • money
  • delation/denunciation, other danger, blackmail/"szmalcowanie" resulting in buying out , in an apartment

  • Na wezwanie władz wojskowych w 1939 opuszcza Warszawę. Przez Lublin trafia do Wilna, gdzie zatrzymuje się u Szapsela Rotholca, znanego przedwojennego boksera. W październiku 1939 wraca do Warszawy; mieszka z matką, jest jej jedynym opiekunem. Pomaga wielu Żydom, początkowo dostarczając żywność itp. do getta, po 1943 zajmuje się podopiecznymi, ukrywającymi się po aryjskiej stronie. Działalność szantażystów i szmalcowników jest jego codziennością. Aresztowany przez gestapo w lutym 1944, po zamachu na Kutscherę, zostaje jednak jakiś czas później uwolniony. Po wojnie Chmielewski starał się o przyznanie mu uprawnień ZBOWiDu, odmówiono mu jednak. Listy polecające napisali w jego sprawie m.in. prof. Leon Plocker i Janina Bauman. Odznaczony tytułem Sprawiedliwego w 1983 roku. Umiera w 1992.

  • Ghetto Uprising, before Ghetto , in the Ghetto
  • denunciation , Germans operations, Poles operations, underground activity, housing, help, blackmail, "szmalcownictwo", private/everyday life
  • atmosphere , Gestapo/gendarmerie, commerce, other help, Polish underground movement , contacts with other Jews , costs, The Righteous Medal , long-lasting help, individual help , one-off help, housing assistence , material help , blackmailer/ "szmalcownik", with Aryan documents , acquaintances

  • Wśród osób, które skorzystały z pomocy Stanisława Chmielewskiego, wymienić można między innymi: Mieczysława Goldsztajna, Stefanię Bergmanową, Belę Glikson, Kenigsztajnów, profesora Leona Plockera z żoną Ewą i matką, mecenasa Rundsztajna z rodziną, a także Alinę Lewinson z dwiema córkami – Janiną (późniejszą żoną Zygmunta Baumana) i Zofią oraz ciotką dziewczynek (cioteczną siostrą Aliny) Marią Nowak.

  • Str. 5 – 6