Given name: Stanisław Family name: Aronson
- NO
- Male
- Stanisław
- Aronson
- Ryszard Żukowski; Stanisław Witold Żukowski; „Rysiek”; Ryszard Żurawski
- 1925-05-06
- Warszawa
- Yes
- Not in Warsaw
- Ul. Żeromskiego – Łódź
- Lwów; Warszawa; Budapeszt; Ancona; Bolonia; Jerozolima
- Jewish
- good
- higher
- on surface , in an apartment
- real estate, money
- other danger
-
Przychodzi na świat w zamożnej rodzinie zasymilowanych Żydów; jego rodzicami są Waldemar Aronson (ur. 1896) i Helena z Kaffemanów (ur. 1899). Stanisław ma starszą siostrę, Jankę (ur. 05.06.1921). W 1931 przenoszą się z Warszawy do Łodzi, w chwili wybuchu wojny Stanisław jest w trzeciej klasie prywatnego Gimnazjum Społecznego; wcześniej uczył się także w renomowanej szkole Zgromadzenia Kupców. Uciekają w stronę Równego, następnie do Wilna i Lwowa. Stanisław kończy gimnazjum i zaczyna naukę w liceum. W połowie 1942 przenoszą się do warszawskiego getta, które wydaje im się bezpieczniejszym miejscem niż Lwów. Stanisław uczy się na tajnych kompletach, pracuje też na placówce. W styczniu 1943 Niemcy zatrzymują Aronsonów; na Umschlagplatz Stanisław zostaje rozdzielony z rodziną, trafia do wagonu, ucieka z transportu. Znajomi umieszczają go u znajomej Volksdeutschki, która organizuje Stanisławowi aryjskie dokumenty i umożliwia kontakt z Tajną Organizacją Wojskową. Od lutego 1943 Aronson współpracuje z Kedywem, bierze udział w akcjach sabotażu. W maju 1943 spotyka dowódcę, Zdzisława Zajdlera („Żbika”), dzięki któremu poznaje „prawdziwe koleżeństwo, poczucie dyscypliny, opanowanie wewnętrzne i zasady moralne”. Pracuje u blacharza, później w Dyrekcji Lasów, zna dobrze niemiecki. Chodzi też na tajne zajęcia w Szkole Podchorążych. Przyjaźni się z Reną Rostworowską, Beatą Branicką, często bywa w wilanowskim pałacu. W drugiej połowie 1943 „Żbik” pyta Aronsona, czy jest Żydem; ustalają z Rybickim, szefem Kedywu Okręgu Warszawskiego, że nikt o tym nie będzie wiedział; wyrabiają Aronsonowi nowe, pewniejsze dokumenty. Bierze udział w powstaniu warszawskim; 9 sierpnia zostaje ciężko ranny, jest w szpitalu na Długiej. Dociera do Pruszkowa, potem do Tworek; uprzedzony o nalocie Gestapo ucieka z przyjacielem pod Kraków, do Dalechowic, majątku Krystyny Wojewódzkiej, ciotki Reny Rostworowskiej. Dostaje tam pomoc lekarską, mieszka z przyjaciółmi do wyzwolenia. Wraca do Łodzi, działa w antykomunistycznej organizacji NIE, w końcu w 1946 wyrusza przez Budapeszt i Bolonię do Palestyny. Studiuje biologię na uniwersytecie w Jerozolimie. W 1948, wstępuje do armii izraelskiej. W następnych wojnach izraelsko-arabskich awansuje do stopnia podpułkownika.
- Warsaw Uprising, in the Ghetto, deportation
- administrative, Germans operations, Poles operations, underground activity, Ghetto liquidation, housing, help, work, private/everyday life
- atmosphere , hosts, other help, Polish underground movement , long-lasting help, individual help , one-off help, housing assistence , material help , outside of Warsaw, with Aryan documents , acquaintances
-
Related sources:
- Str. 154
-
Related people:
-
Nieznane [mieszkaniec podwarszawskiej wsi]
(Stranger / Aider )
W styczniu 1943 dociera do jego domu 18-letni Stanisław Aronson, który uciekł z transportu do Treblinki, pyta, jak d...
-
Nieznane [ciotka znajomych Aronsona]
(Stranger / Aider )
Jest Niemką lub Volksdeutschką. Aronson mieszka u niej dwa tygodnie, po ucieczce z transportu do Treblinki. Ciotka o...
-
Bielicki
Mietek
(Acquaintance / Collaborator)
Syn blacharza, u którego pracuje Stanisław Aronson od lutego 1943. Obaj zaczynają w tym samym czasie współpracę z Ke...
-
Zajdler
Zdzisław
(Collaborator)
Bratanek Józefa Rybickiego "Andrzeja". Absolwent Wołyńskiej Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodz...
-
Nieznane [przyjaciółka Stanisława Aronsona]
(Friend / Aider )
Stanisław Aronson poznaje ją w czasie swojej pracy w Dyrekcji Lasów. Kobieta organizuje mu pokój na Mokotowie w will...
-
Rybińska
Beata
(Friend / Aider )
Córka Adama Branickiego z Wilanowa i Marii z domu Potockiej. Działa w AK, w czasie okupacji przyjaźni się m.in. ze S...
-
Cemerski
Olgierd
(Friend / Aider )
Pochodzi z rodziny o tradycjach PPS-owskich. Od 1940 działa w Tajnej Organizacji Wojskowej (TOW), następnie w Armii...
Related places:
-
Okolica podwarszawska
Stanisław Aronson ucieka z transportu do Treblinki.
-
Nieznana
Stanisław Aronson mieszka u ciotki znajomych – Volksdeutschki.
-
Nieznana
Stanisław Aronson zaczyna działać w Kedywie.
-
Nieznana
Znajomi z Kedywu załatwiają Stanisławowi Aronsonowi pracę w Dyrekcji Lasów.
-
Nieznana
Zdzisław Zajdler „Żbik” pyta Aronsona, czy jest Żydem.
-
Wilanów
Wiosną 1944 Stanisław Aronson przyjaźni się z Beatą Branicką; korzysta czasem z pomocy jej rodziców.
-
Długa 5 lub 4
W szpitalu leżący tam ranni żołnierze niemieccy ratują Stanisława i innych powstańców: ręczą SS-Mannom, że w szpital...
Related events:
- W czasie drugiej akcji likwidacyjnej w styczniu 1943 Niemcy łapią... 1943 (Help / one-off/short-lasting / housing/hiding place / emergency help / Independent Jewish actions / Danger) ,
- Po ucieczce z transportu do Treblinki Stanisław Aronson idzie do p... 1943-02 (Help / one-off/short-lasting / housing/hiding place / documents / emergency help / Independent Jewish actions ) ,
- Stanisław Aronson zaczyna pracować u blacharza: naprawia dachy z d... 1943-02 (other help / Independent Jewish actions / work) ,
- Znajomi z Kedywu załatwiają Stanisławowi Aronsonowi pracę w Dyrekc... (Help / long-lasting / housing/hiding place / other help / Independent Jewish actions ) ,
- Stanisław Aronson daje do zrozumienia kolegom z Kedywu, że jest z... 1944 (Help / documents / other help / Independent Jewish actions ) ,
- Rozwijając współpracę z Kedywem i naukę w Szkole Podchorążych Stan... 1944 (other help / Independent Jewish actions ) ,
- Stanisław Aronson zostaje ciężko ranny w walkach na Okopowej, zost... 1944-08 (Help / one-off/short-lasting / housing/hiding place / emergency help / Independent Jewish actions ) ,
-
Nieznane [mieszkaniec podwarszawskiej wsi]
(Stranger / Aider )