Po akcji styczniowej w getcie pozostało ok. 40...

Po akcji styczniowej w getcie pozostało ok. 40 000 osób – „najpotrzebniejsi”, spośród których nie dałoby się już nikogo wyselekcjonować. „Nie ulegało wątpliwości, że przy najbliższej czystce nie pozostanie nikt.” Żydzi skoncentrowani byli u Schulza, Többensa, Brauera, w Heeresunterkunft, Werterfassung, Transarii, Zakładzie Zaopatrywania, Radzie Żydowskiej, Żydowskim Pogotowiu Ratunkowym , Zakładach Pogrzebowych, w warsztatach SS, Ostbahn, Dörring.
Świadomość całkowitej zagłady getta wyłoniła problem czynnego oporu. Istniało kilka organizacji podziemnych, które na ścianach domów, w bramach rozlepiały swoje gazetki wzywające do oporu. Nabywano rewolwery, amunicję, granaty. Różnymi sposobami zdobywano fundusze potrzebne na cele organizacyjne. Składano wizyty zamożniejszym Żydom, od których pod groźbą bronią wymuszano gotówkę. Opornych uprowadzano do bunkrów zmuszając w ten sposób rodzinę do zapłacenia okupu, napadano na kasy Banku Rady Żydowskiej i Zakładu Zaopatrywania. Pieniądze miały służyć na zakup broni.
Dzięki żydowskim konfidentom Niemcy wiedzieli o budowie schronów. „Wśród młodzieży można było zauważyć większy dynamizm. Ubierali się w wysokie buty, bryczesy, wiatrówki oraz dawały się słyszeć tematy bojowe.

Żydzi pod swastyką czyli getto w Warszawie w XX-tym wieku
w Archiwum ŻIH; Sygn. 302/90

Henryk Bryskier (Władysław Janowski)
3 VII 1899 Warszawa-18 X 1945 Warszawa
s. Juliana i Sury

Początki okupacji niemieckiej w Warszawie. Wprowadzenie przepisów antyżydowskich, wywłaszczenie przedsiębiorstw żydowskich. Działalność żydowskich organizacji społecznych. Powstanie i organizacja Judenratu. Warunki życia w getcie.
[brak znacznej części pamiętnika, dotyczącej życia w getcie i działalności społecznej autora].
Akcja likwidacyjna latem 1942 r., selekcje, organizacja szopów (autor znalazł się w szopie Brauera), budowa schronów. Relacja uciekiniera z Treblinki. Powstanie w getcie. Autor został wywieziony do Lublina i przebywał w obozie koncentracyjnym przy ul. Lipowej. Warunki życia w obozie.

Autor pamiętnika był inżynierem, działaczem społecznym w getcie warszawskim. Pamiętnik został spisany w Warszawie, w ukryciu, w latach 1943-1944. Wskutek zmiany kryjówki autor nie mógł kontynuować pracy i opisać swej ucieczki z obozu koncentracyjnego. W maju 1944 r. ukrył rękopis na Pradze. Po wyzwoleniu dyr. departamentu w Ministerstwie Przemysłu i Handlu. Jego córka przekazała pamiętnik w 1947 r. do Żydowskiej Komisji Historycznej.
Do pamiętnika dołączono fragmentaryczny odpis przygotowany do druku przez Adama Rutkowskiego (39 s.), spis treści całości pamiętnika (9 s., zawierające opis ponad 600 s. rękopisu) oraz list córki autora, Jadwigi Bryskier-Shalit z 18 IV 1964 r. (5 s.), zawierający informacje o autorze i o okolicznościach powstania pamiętnika

Publikacja: H. Bryskier, Żydzi pod swastyką czyli getto w Warszawie, „Biuletyn ŻIH”, nr 62 (1967), s. 77-99, nr 67 (1968), s. 109-132 (fragmenty); Pamiętniki z getta warszawskiego, Warszawa 1993, s. 101-104, 125-129, 145-147 (fragmenty).

<br><br>
<br><b>Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego</b>
<br>ul. Tłomackie 3/5
<br>00-090 Warszawa
<br>tel. (48) (22) 827 92 21, fax: (48)(22) 827 83 72
<br>email: secretary@jewishinstitute.org.pl
<br>http://www.jewishinstitute.org.pl/