Drugi posterunek na drodze ze szpitala – brama...

Drugi posterunek na drodze ze szpitala – brama do szczotkarki. Okropna zachowanie policjanta żydowskiego i zdanie autora, po którym policjant opuszcza głowę i przepuszcza go: „Tu znowu brama i znowu przepustka. Powtarzam eksperyment. Żandarm niemiecki przepuszcza, ale policjantowi żydowskiemu nie wystarczają moje papiery. Ma poważne zastrzeżenia. Mówię do niego cicho ale dobitnie: -O ty spodlały niewolniku! -a raczej ty nieszczęśliwy człowieku - jaka przeklęta siła odebrała ci rozum i zabiła serce? Czy ty naprawdę nie widzisz, co robisz, komu służysz?
Ogłupiały patrzy mi w twarz, potem na moje przemoczone śniegiem ubranie, idzie za mną kilka kroków w głąb podwórza, jak gdyby chciał coś powiedzieć i bezsłownie wraca do bramy.”

Archiwum ŻIH; 302/139

Natan Żelechower (Jan Kurczab)

bez tytułu

Warunki życia w getcie warszawskim. Pobyt w schronach po wielkiej akcji 1942 r., wywózka do obozu koncentracyjnego na Majdanku. Cierpienia więźniów Majdanka. Transport do Auschwitz, pobyt w obozie w Jawiszowicach, praca w kopalni. „Marsz śmierci” do Wodzisławia Śląskiego i ewakuacja do Buchenwaldu. Praca w obozach Ohrdruf i Crawinkel (w kamieniołomach). Piesza ewakuacja do Buchenwaldu. Wyzwolenie, sytuacja byłych więźniów po wyzwoleniu.
Autor był z zawodu technikiem dentystycznym. Pamiętnik, spisany po wojnie, przekazał Żydowskiej Komisji Historycznej w Krakowie. Zbieżność jego przybranego nazwiska z nazwiskiem publicysty prasy krakowskiej i działacza społecznego jest przypadkowa.

Publikacja: Natan Żelechower, Siedem obozów, „Biuletyn ŻIH”, nr 4 (68),
1968, s. 7-51 (skrót); Pamiętniki z getta warszawskiego, Warszawa 1993,
s. 46-47, 86-89, 129-135 (fragmenty)